Khi bóng đá Việt Nam chạm đáy hồi năm 2013, từng xuất hiện quan điểm cho rằng nên cử đội U19 của lứa Nguyễn Công Phượng đi SEA Games thay cho U23 Việt Nam. Những người cực đoan thậm chí đòi tổ chức một trận giao hữu giữa hai lứa cầu thủ để chọn ra đội tuyển xứng đáng hơn góp mặt tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á.

Lứa U19 của Công Phượng từng nối tiếp rất tốt lứa U23 sau SEA Games 2013. Ảnh: Minh Chiến.

Đương nhiên, quan điểm ấy không được ủng hộ và trận đấu ấy không bao giờ diễn ra. Nhưng luồng dư luận ấy cho thấy cảm giác về sự chênh lệch giữa hai đội tuyển vào năm 2013 là không hề lớn.

Thực tế chứng minh một nền bóng đá đào tạo trẻ tốt cần duy trì sự kế cận liên tiếp, lứa sau gối đầu lên lứa trước. Mỗi lứa đều cần những đàn anh đi trước dìu dắt và bản thân lứa đó cũng phải có những tài năng xứng đáng nối gót cha anh. Các lứa cầu thủ có trình độ tương đồng sẽ liên tục cung cấp nhân sự và ý tưởng mới cho đội tuyển lớn, qua đó đảm bảo thành tích và đà đi lên của nền bóng đá.

Lứa U19 của HLV Guillaume Graechen thực tế đã làm được điều đó. Hầu hết nhanh chóng lên U23 ở SEA Games kế tiếp, sớm tạo dấu ấn tại đội tuyển quốc gia. Kết hợp với lứa U20 đi World Cup trẻ, họ tạo thành thế hệ thành công nhất lịch sử bóng đá Việt Nam với đỉnh cao là chung kết U23 châu Á và tứ kết Asian Cup 2019.

Thời kỳ ấy, tuyển quốc gia thực ra là phiên bản mở rộng của đội U23. Tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup 2018 có 15 cầu thủ U23 trong đội hình. Tới Asian Cup, dòng máu trẻ còn mạnh mẽ hơn sau khi Nguyễn Anh Đức, Văn Quyết chia tay đội. Tuyển quốc gia và U22 khi đó tuy hai mà một. Họ thống nhất về nhân sự, về triết lý, trở thành một hệ thống gần như đồng nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho HLV Park Hang-seo và các cộng sự tổ chức huấn luyện, chiến đấu và chiến thắng.

Nhìn vào đội U23 đó là thấy ngay vấn đề của lứa U22 hiện tại.

Trong danh sách 24 tuyển thủ U22 được HLV Park Hang-seo triệu tập đợt này, không còn cái tên nào sót lại từ SEA Games. Hai cầu thủ hiếm hoi đủ tuổi là Đoàn Văn Hậu và Nguyễn Văn Toản thì đang trên tuyển. Nếu hai người họ gặp vấn đề, đương kim vô địch U22 Việt Nam có thể trở lại SEA Games mà không còn một nhà vô địch nào trong đội hình.

Liên kết giữa hai thế hệ không chỉ đứt gãy bởi việc vắng mặt Văn Hậu hay Văn Toản. Quan trọng hơn, nó không được duy trì bởi khác biệt về trình độ giữa hai lứa cầu thủ. Ngoài Văn Hậu, Văn Toản, Nguyễn Hai Long và Bùi Hoàng Việt Anh là vài cầu thủ U22 hiếm hoi đủ sức lên tuyển trong một bản danh sách 36 người. Đấy là điều chưa từng diễn ra dưới thời kỳ Park Hang-seo, một sự đứt gãy thế hệ đáng báo động.

Chất lượng của lứa U22 hiện tại thực sự đáng báo động và sẽ thể hiện rõ trên sân Cẩm Phả tối 23/12. Ảnh: Minh Chiến.

Cách biệt giữa hai thế hệ thực ra đã được thể hiện rõ ngay từ đầu năm 2019 khi VFF gần như thành lập hai đội tuyển khác nhau: U22 dự giải Đông Nam Á còn U23 dự vòng loại U23 châu Á. Ở SEA Games 30, cách biệt ấy chưa lộ rõ bởi sự xuất hiện của những cầu thủ hơn tuổi. Tới U23 châu Á hồi tháng 1, hậu quả đầu tiên xuất hiện khi lần đầu dưới thời Park, một đội tuyển Việt Nam dừng bước ở vòng bảng.

Nếu đội U23 và tuyển quốc gia của năm 2018 gần như là một thì U22 và tuyển quốc gia hiện tại là hai thế giới hoàn toàn tách biệt. Ngoài Văn Hậu, người chưa một lần góp mặt trong những đợt tập trung gần đây, đội trẻ không còn ai đủ sức đá chính tại đội tuyển. Nhiều người trong số họ thậm chí chưa có suất chính thức ở V.League, đang ngụp lặn ở hạng Nhất hay hạng Nhì, chật vật tìm kiếm cơ hội bằng các hợp đồng cho mượn khỏi đội bóng chủ quản.

Nếu có một trận đấu giả định cho U23 Việt Nam ở tuyển quốc gia hồi năm 2018, có thể mạnh dạn tin rằng cách biệt giữa đôi bên sẽ là rất ít. Nhưng tại thời điểm này, khác biệt rất rõ ràng, lớn đến mức Bùi Tấn Trường đã dùng từ “bình thường” khi nói về khả năng tuyển Việt Nam thắng các đàn em, lớn đến mức khiến cả hội trường bật cười, vỗ tay khi Dụng Quang Nho bảo anh muốn thắng “ít nhất một trận” trước các đàn anh.

Nếu đây là năm 2018, Tấn Trường khó có thể tự tin như vậy khi bên kia chiến tuyến sẽ là Công Phượng, Nguyễn Quang Hải, Trần Đình Trọng...

Đó là tín hiệu không hề vui trên hành trình bảo vệ tấm HCV SEA Games của bóng đá Việt Nam vào cuối năm.