Động thái trên của Mỹ được tiến hành sau khi Trung Quốc thực hiện một loạt bước xâm chiếm nhằm thay đổi hiện trạng ở một trong những tuyến đường biển quan trọng nhất trên thế giới.

Thách thức đối với quân đội Mỹ là tìm ra những chiến thuật nhằm ngăn chặn những bước tiến nhỏ nhưng vững chắc này của Trung Quốc mà không làm leo thang căng thẳng hiện nay thành một cuộc xung đột quân sự rộng hơn. Bởi mỗi năm tàu bè chở 5.300 tỷ USD hàng hóa đi qua Biển Đông.

“Nỗ lực của chúng tôi nhằm ngăn chặn Trung Quốc (trên Biển Đông) rõ ràng không có hiệu quả”, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.

Tăng cường sử dụng máy bay do thám thế hệ mới

Một trong những nhân tố khiến Mỹ phải suy tính đến chiến thuật mới là sự kiện hồi tháng 3 vừa qua, khi Mỹ cho triển khai máy bay do thám P-8A trên Bãi Cỏ mây, bãi san hô vòng ở Biển Đông. Tàu Trung Quốc ở đó đã cố gắng ngăn chặn Philippines tiếp tế cho các binh sĩ đang đóng trên một chiếc tàu mà Philippines đánh đắm năm 1999. Máy bay Mỹ đã bay ở tầng thấp để đảm bảo người Trung Quốc có thể nhận biết.

“Đây là một động lực mới”, một cựu quan chức Lầu Năm Góc cho biết. Thông điệp là “chúng tôi biết các anh đang làm gì, hành động của các anh sẽ gây hậu quả và chúng tôi có khả năng, quyết tâm và chúng tôi ở đây”.

Trong khi đó, một phát ngôn viên của Bộ chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ cho biết họ “đã tiến hành hoạt động bình thường trong những vùng biển, vùng trời này và theo thông lệ”.

Việc Mỹ tăng cường sử dụng máy bay do thám trong khu vực cũng có thể đồng nghĩa với việc nước này sẵn sàng công bố hình ảnh và video về hoạt động của Trung Quốc. Một số quan chức Mỹ tin rằng người Trung Quốc sẽ phải suy nghĩ nếu hình ảnh tàu của họ quấy nhiễu ngư dân Việt Nam hoặc Philippines được đăng tải.

Phát triển hệ thống thông tin hàng hải khu vực

Bộ chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ đóng ở Hawaii cũng được yêu cầu phối hợp phát triển một hệ thống thông tin hàng hải khu vực, sẽ cung cấp cho các chính phủ ở Tây Thái Bình Dương thông tin chi tiết về vị trí các tàu trong khu vực. Nhiều chính phủ đã cho biết họ không hay biết về sự xuất hiện bất ngờ của các tàu Trung Quốc.

Mỹ đã hỗ trợ Philippines, Nhật và các nước khác trong khu vực thiết bị radar tiên tiến và các hệ thống theo dõi khác và hiện đang xem xét xây dựng hệ thống thông tin này trở thành một mạng lưới khu vực rộng lớn nhằm chia sẻ với nhau.

Xem xét phô diễn lực lượng

Lầu Năm Góc cũng đang xem xét kế hoạch phô diễn lực lượng một cách có tính toán, giống như vụ triển khai B-52 trên Hoa Đông vào năm ngoái ngay sau khi Trung Quốc công bố vùng nhận dạng phòng không trên khu vực. Ngoài ra Mỹ cũng có những lựa chọn khác, như phái các tàu hải quân tới gần các khu vực tranh chấp.

Giới chức Mỹ cũng cho biết có một số đề xuất khác nhằm ngăn chặn Trung Quốc, nhưng có ít khả năng Mỹ sẽ thực hiện. Ví dụ như Mỹ cho triển khai lực lượng bảo vệ bờ biển tới Biển Đông nhằm ngăn chặn hoạt động của các tàu dân sự Trung Quốc hay sử dụng các tàu hộ tống do Mỹ đứng đầu nhằm hộ tống ngư dân từ các nước như Philippines và các nước khác trong các khu vực bị người Trung Quốc ngăn cản.

Chính quyền Obama đã tuyên bố có “lợi ích quốc gia” ở Biển Đông vào năm 2010. Kể từ đó Trung Quốc đã chiếm quyền kiểm soát Scarborough từ tay Philippines vào năm 2012. Với bãi Cỏ Mây vào năm nay, Manila cáo buộc Bắc Kinh bồi đắp đất để xây dựng một đường băng. Trong khi đó vào tháng 5 Trung Quốc hạ đặt một giàn khoan nước sâu khổng lồ trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

Bất chấp phản đối của Trung Quốc, Mỹ từ lâu đã tiến hành các chuyến bay do thám tại khu vực. Việc sử dụng máy bay thế hệ mới P-8A ở trong khu vực Trung Quốc tranh giành với các nước khác cho thấy hoạt động đã được nâng lên một cấp độ mới.

Bonnie Glaser, chuyên gia về châu Á tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế, cho rằng các chuyến bay do thám cho thấy Mỹ “có lợi ích trong việc giải quyết hòa bình các tranh chấp ở đây và phản đối sự bắt nạt của Trung Quốc.” Tuy nhiên bà cho rằng những chuyến bay như thế sẽ khó mà “ngăn chặn được thái độ của Trung Quốc”.

Hiện Philippines muốn tăng cường khả năng giám sát nhằm phơi bày những hành động khiêu khích của Trung Quốc trên Biển Đông. Một quan chức Philippines cho hay quân đội dự kiến mua hai máy bay do thám, một trong những ưu tiên hàng đầu của nước này. “Chúng tôi cần Mỹ để xây dựng một hệ thống phòng thủ ở mức tin cậy tối thiểu”.

Theo Dân trí