Ngôi làng cổ Thổ Hà (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) từ lâu đã nổi tiếng với nghề gốm. Tuy nhiên, ngôi làng này còn nổi tiếng hơn khi dùng tiểu sành: vật dụng chuyên dùng để đựng hài cốt, để xây nhà, xây tường.

Ngày nay nghề gốm ở Thổ Hà đã mai một nhưng vẫn còn lác đác đâu đó là những xưởng gốm cổ

Ở Thổ Hà (xã Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang) những ngôi nhà được xây bằng tiểu sành ở trong quá khứ rất phổ biến. Không khó để phát hiện ra các bức tường cũ ở Thổ Hà chủ yếu được xây dựng bằng vật liệu là tiểu sành, mảnh gốm. Các tiểu sành có chiều dài chừng 40cm, rộng 20cm, phía bên trong rỗng hoàn toàn và có hai lỗ thoáng khí.

Khi xây dựng, tiểu sành được thợ úp xuống và dùng chính bùn đất dưới lòng sông Cầu để gắn kết với nhau. Đa phần những sản phẩm tiểu sành vỡ, lỗi được người dân tận dụng xây nhà thay cho gạch.

Theo lời những cụ cao tuổi ở Thổ Hà, do làng nằm ngay cạnh sông Cầu nên thường xuyên xảy ra úng lụt mỗi khi đến mùa mưa. Bên cạnh đó, sản phẩm tiểu sành bị lỗi lại khá nhiều.

Vì vậy, người dân đã nghĩ ra cách dùng tiểu sành úp khiến cho tường nhà vừa có độ dày lại nhẹ chính vì thế móng nhà cũng không cần quá kiên cố. Nếu nước lên cũng không thấm qua tường và làm sụt lún nhà dẫn đến nguy hiểm.

Vào nhiều gia đình ở Thổ Hà, những sản phẩm thời xưa cũ như chõ, chum vại, đặc biệt là tiểu sành vẫn còn xuất hiện...

Những bức tường xi măng mới xuất hiện ở Thổ Hà nguyên nhân một phần là do biến đổi của thời gian, thẩm mỹ và điều kiện diện tích phục vụ cho làng nghề đổi mới thu nhập khá hơn là tráng bánh đa nên rất nhiều gia đình đã đập đi xây mới.

Nhiều thợ gốm ở Thổ Hà đã đổi nghề tráng bánh đa...