Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, năm 2017 cả nước xuất khẩu gần 4,4 triệu tấn quặng và khoáng sản với tổng trị giá kim ngạch xấp xỉ 167 triệu USD. Trong đó, xuất sang Trung Quốc 3,5 triệu tấn, chiếm gần 85% tổng lượng xuất khẩu, nhưng giá trị thu về chỉ đạt 81 triệu USD, chiếm 51,4% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu quặng và khoáng sản của cả nước.

Giá chỉ 60% giá bình quân

Đáng lưu ý là trong khi xuất khẩu quặng và khoáng sản trong năm của VN có giá trung bình khoảng 38 USD/tấn, thì giá xuất khẩu cùng mặt hàng này sang Trung Quốc chỉ đạt hơn 23 USD/tấn, tương đương 60% mức giá bình quân. Việc bán khoáng sản sang Trung Quốc giá rẻ đã khiến trị giá kim ngạch nhóm hàng này giảm mạnh mặc dù sản lượng khai thác vẫn tăng. Năm 2017, VN khai thác quặng và khoáng sản tăng 2,5 triệu tấn (tăng gần 130%), nhưng tổng trị giá kim ngạch thu về chỉ tăng 27 triệu USD (tăng gần 20%).

Chuyên gia năng lượng Khương Quang Đồng cho rằng Trung Quốc đang đi đúng chính sách bảo toàn năng lượng của nước này bằng cách tăng liên kết khai thác ở nước ngoài và mua khoáng sản thô về sản xuất.

Ông nói: “VN đang là thị trường quá hấp dẫn cho chính sách bảo toàn tài nguyên khoáng sản của quốc gia láng giềng này. Thực tế, khai thác khoáng sản của Trung Quốc cũng đang đáp ứng tỷ lệ lớn cho phát triển ngành công nghiệp của nước này, song nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển trong tương lai, quốc gia có nhu cầu sử dụng quặng và khoáng sản vào hàng nhất nhì thế giới này đã có chính sách “nhập khẩu không hạn chế” số lượng tài nguyên khoáng sản từ nước ngoài. Để thực hiện được điều này, Trung Quốc tăng cường hỗ trợ các quốc gia đang phát triển khai thác khoáng sản theo hình thức ODA nhằm đổi quyền khai thác mỏ. Từ đó, đưa khoáng sản thô về Trung Quốc chế biến…”.