Hai tiếng đại hội vào tối 17/8 là các phát biểu, chia sẻ của hàng loạt khách mời - cả đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa, từ gia đình George Floyd đến những nạn nhân của dịch Covid-19, kết lại bằng diễn văn của các khách mời “ngôi sao” như Bernie Sanders và Michelle Obama. Nhưng câu chỉ trích gay gắt, cay đắng nhất đến từ một cô gái trẻ có cha tử vong vì Covid-19.

Vào buổi tối thứ hai của đại hội, ngày 18/8, bà Jill Biden, vợ của ứng viên Joe Biden, sẽ có bài phát biểu kêu gọi công chúng ủng hộ chồng mình. Các diễn giả nổi bật khác sẽ bao gồm cựu Tổng thống Bill Clinton và ứng viên tranh cử đảng Dân chủ năm 2004 John Kerry.

Một người đang xem đại hội đảng Dân chủ qua TV, lúc bà Michelle Obama đang phát biểu. Ảnh: AFP.

Các khách mời hiện lên “thần tốc”

Xuất hiện vào cuối đêm đầu của đại hội, được phát trên Internet và truyền hình, cựu đệ nhất phu nhân Michelle Obama tỏa sáng với bài nói từ nhà riêng nhưng vẫn vượt qua rào cản của phát biểu trực tuyến, vượt trội các diễn giả khác về sự truyền cảm, lay động và gần gũi.

Bà chỉ trích đích danh Tổng thống Trump: “Donald Trump là Tổng thống sai lầm cho nước Mỹ... Ông ta đã có quá nhiều thời gian để chứng tỏ mình làm được công việc này, nhưng rõ ràng là công việc quá khó đối với ông”.

Bà chỉ trích những giá trị sai lệch mà thế hệ trẻ đang thấy khi lãnh đạo nước Mỹ miệt thị phong trào biểu tình Black Lives Matter, làm ngơ cho những kẻ da trắng thượng đẳng biểu tình cầm đuốc, hay có thái độ “chiến thắng là tất cả, chỉ cần chiến thắng, không cần quan tâm điều gì xảy ra với người khác”.

“Mỗi khi chúng ta trông đợi sự lãnh đạo, hay cảm thông từ Nhà Trắng... chúng ta chỉ thấy hỗn loạn, chia rẽ, thiếu hoàn toàn sự cảm thông”.

Một cảnh trong chương trình phát trực tiếp đại hội đảng Dân chủ, nhiều video người hát quốc ca Mỹ được ghép vào thành một bài hoàn chỉnh. Ảnh: Đại hội Toàn quốc đảng Dân chủ.

Thượng nghị sĩ Bernie Sanders của bang Vermont, phát biểu ngay trước bà Obama, tiếp tục khẳng định tầm quan trọng “lịch sử” của bầu cử tháng 11 tới, lập luận rằng “cuộc bầu cử này có tính quyết định với nền dân chủ của chúng ta”, thậm chí còn nhắc tới trải nghiệm của gia đình ông (là người Do thái) dưới thời Đức Quốc Xã.

Đảng Dân chủ muốn thể hiện sự trách nhiệm trong dịch Covid-19, tương phản với Tổng thống Trump, khi hủy bỏ đại hội ở Milwaukee và chuyển hẳn sang trực tuyến. Vẫn chưa rõ tổ chức trực tuyến có tạo được sự hào hứng từ người xem như đại hội truyền thống hay không, khi những đám đông cuồng nhiệt, vỗ tay, hô khẩu hiệu, la ó đều không còn.

Một đại hội bình thường sẽ rầm rộ với ca nhạc, hò reo, vỗ tay, và rất nhiều bóng bay. Ảnh: Reuters.

Không còn sân khấu, không còn những chiếc loa to để giới thiệu diễn giả, chương trình phải dựa hoàn toàn vào MC là nữ diễn viên Eva Longoria dẫn dắt người xem qua các “tiết mục”, cả phát biểu trực tiếp lẫn ghi hình trước. Các khách mời xuất hiện “thần tốc”, mỗi người chỉ được 1-2 phút, người nhiều thì được thêm vài phút, nhưng chỉ số ít có đủ danh tiếng để khiến người xem không rời mắt.

“Bốn năm qua đã khiến chúng ta, cả nước Mỹ, đi xuống và chia rẽ”, diễn viên Longoria nói mở đầu đêm đầu của đại hội, ý nói đến dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, và nhiều vấn đề khác. Ba đêm còn lại sẽ do các MC khác dẫn.

MC của chương trình là nữ diễn viên Eva Longoria. Ảnh: Đại hội Toàn quốc đảng Dân chủ.

Ẩn ý của các khách mời tới ông Biden

Trong một đại hội truyền thống, ứng viên Tổng thống không phát biểu cho đến ngày cuối. Nhưng lần này, ông Biden xuất hiện sớm trong một đoạn video hỏi đáp, trong đó ông hỏi quan điểm của một số khách mời về nạn phân biệt chủng tộc - một trong những chủ đề lớn của đêm đầu tiên, phù hợp với bối cảnh biểu tình diện rộng ở Mỹ gần đây.

Khách mời đặc biệt của buổi lễ là cựu Thống đốc John Kasich của đảng Cộng hòa - động thái thể hiện sự đoàn kết của phía ông Biden. Ông phát biểu dài nhất trong số các khách mời từ đảng Cộng hòa. “Nếu bình thường thì sẽ không có việc này, nhưng bây giờ không phải bình thường”, ông nói.

Ông Kasich phản bác lại nỗi sợ của các cử tri bảo thủ là ông Biden sẽ bị đẩy theo hướng tả khuynh. “Họ (cử tri Cộng hòa, bảo thủ) sợ rằng ông Joe sẽ dịch hẳn sang cánh tả và bỏ họ lại phía sau. Tôi không tin là vậy. Không ai ép buộc được Joe đâu”.

Ông Biden xuất hiện ngay đêm đầu tiên trong một đoạn video hỏi đáp. Ảnh: Đại hội Toàn quốc đảng Dân chủ.

Đến lượt mình, ông Bernie Sanders trực tiếp nói với người ủng hộ chiến dịch tranh cử của mình, kêu gọi họ chuyển sang ủng hộ ông Biden. Nhưng đồng thời ông cũng thừa nhận đã có bất đồng giữa phía mình, nghiêng về cánh tả, và phía ông Biden, theo cánh tả nhưng ôn hòa hơn. Ông cho rằng nhiều ý tưởng mình đề ra năm 2016 từng bị coi là cấp tiến, khó tưởng giờ lại được coi là “chính thống”.

“Chúng ta đã chuyển hướng nước Mỹ theo một hướng mới táo bạo”, ông Sanders tuyên bố.

Chủ đề phân biệt chủng tộc được coi trọng trong chương trình. Thị trưởng của thủ đô Washington, D.C. Muriel Bowser nói về sự giận dữ của bà khi ông Trump điều lính liên bang đến đây trấn áp người biểu tình cách đây vài tuần.

Bà Bowser giới thiệu tiếp sau đó là gia đình của George Floyd, người da đen bị cảnh sát da trắng làm chết ở bang Minnesota cách đây vài tháng. Philonise Floyd, em trai của George Floyd, nói “việc tiếp tục đấu tranh cho công lý nằm trên vai chúng ta”, rồi nói tên những người da màu bị cảnh sát giết chết trong các năm qua, bao gồm Sandra Bland và Eric Garner.

TV ở một quán bar đang bật chương trình phát trực tiếp đại hội. Ảnh: Reuters.

Chỉ trích ông Trump gay gắt nhất là một cô gái trẻ

Về mặt nào đó, đại hội “ảo” lần này tương tự đại hội truyền thống ở chỗ đều nhắm đến hàng triệu người Mỹ đang xem chương trình từ nhà, và mỗi đảng đều cố hết sức để đẩy ứng viên của mình “lên mây”, đồng thời đả kích đối thủ. Nhưng về mọi mặt khác, đại hội “ảo” đều khác biệt.

Dù đại hội “ảo” là đặc trưng của năm nay (tổ chức trực tuyến vì dịch bệnh), các diễn giả đều là “người của thời trước”, khiến sự kiện như một “cầu nối trở lại thế kỷ 20” thay vì hé lộ tương lai của đảng, New York Times bình luận. Nhiều nghị sĩ khách mời đã ở tuổi 80, đa số các nghị sĩ khác cũng vào dạng kỳ cựu ở Washington.

Có lẽ lời chỉ trích gay gắt nhất nhắm vào ông Trump không phải đến từ một chính khách, mà là từ Kristin Urquiza. Cha cô là người ủng hộ Tổng thống Trump, nhưng chết vì nhiễm virus corona sau khi tin tưởng lời Tổng thống là xã hội có thể mở lại an toàn.

Chia sẻ ngắn gọn và xúc động về cha mình, cô Urquiza nói: “Bệnh lý nền duy nhất của cha tôi là tin tưởng Donald Trump, và vì thế ông đã phải trả giá bằng mạng sống”.

Cha của Kristin Urquiza là người ủng hộ Tổng thống Trump, nhưng chết vì nhiễm virus corona, và cô đổ lỗi trực tiếp cho nhà lãnh đạo Mỹ. Ảnh: Đại hội Toàn quốc đảng Dân chủ.

Điểm khác nữa so với đại hội lần trước là lần này, ông Trump đang là Tổng thống đương nhiệm, chứ không còn là đối thủ tranh cử như lần trước. Năm nay, đảng Dân chủ có thể chỉ trích ông Trump mạnh mẽ và thuyết phục hơn, dựa vào những sai lầm của ông bốn năm qua.

Về phần mình, ông Trump đi vận động tranh cử ở Minnesota, cáo buộc đảng Dân chủ đang bị phe cánh tả cực đoan chi phối, và dùng giọng điệu bài ngoại nhưng vô căn cứ rằng ông Biden sẽ “làm bang Minnesota tràn ngập người tị nạn từ các điểm nóng khủng bố”.

Xuất hiện tại một kho chứa máy bay, ngay trước chuyên cơ Air Force One, ông Trump tiếp tục gieo rắc hoài nghi về sự công bằng của quy trình bầu cử - giọng điệu mà không Tổng thống nào thời hiện đại sử dụng.

Phản hồi lại điều này, bà Michelle Obama nêu ra các thách thức của việc đi bỏ phiếu, mà đảng Dân chủ lo sợ sẽ thành hiện thực vào tháng 11 tới. Bà kêu gọi người Mỹ làm tất cả để có thể bỏ phiếu. “Chúng ta phải sẵn sàng xếp hàng cả đêm (ở điểm bỏ phiếu) nếu cần”, bà nói.