>> Chuyện một người tù Việt ở Mỹ làm lại cuộc đời (Phần 2)
 

Tùng là một người may mắn. Mang bản án 25 năm đến chung thân vì tội giết người cấp độ 1, Tùng được Thống đốc bang California Jerry Brown (Mỹ) ký lệnh tha ngay lập tức sau "mới có" 18 năm thi hành án.

Thời gian 18 năm trong tù, đã dài hơn thời gian 16 năm Tùng sống ở ngoài đời trước đó. Như nhiều thiếu niên khác, đường vào tù của Tùng là qua băng đảng, và hành động giết người là của người khác trong băng đảng mà Tùng phải chịu trách nhiệm liên đới.

Suốt 5 giờ đồng hồ, Tùng Nguyễn kể lại câu chuyện của mình, vừa như một sự đồng cảm, chia sẻ và cũng là gợi lên một bài học cho những người đang bước trên con đường như Tùng đã từng qua.

16 tuổi và bản án “giết người cấp độ 1”

Năm nay 34 tuổi, nhưng Tùng Nguyễn có cách nói chuyện và biểu lộ cảm xúc khác với những người đàn ông cùng tuổi. Bên ngoài vẻ “bụi bặm” do lăn lộn trong tù, ở Tùng dường như vẫn còn sót lại chút ngây ngô, hồn nhiên, dễ xúc động của tuổi 16, tuổi Tùng để lại bên ngoài cánh cửa nhà tù, từ 18 năm trước.

“Em theo ba mẹ sang Mỹ lúc khoảng 14, 15 tuổi. Biết gia đình nghèo, ba mẹ vừa nhận tiền trợ cấp, vừa phải đi lượm lon. Nên em cũng biết suy nghĩ là phải cố gắng học và phụ giúp ba mẹ.” Tùng quay ngược thời gian để bắt đầu câu chuyện.

Tuy nhiên, lúc vào trường, thấy bạn bè có cái này cái kia mà mình không có được vì bố mẹ không có tiền, Tùng nghĩ, “Tự mình đi tìm cho mình.”

Thế là Tùng theo bạn bè đi cắp vặt trong những khu shopping. Thú vui phá phách cùng chúng bạn tự lúc nào cứ lôi cuốn Tùng, “em tệ đi lúc nào em cũng không biết luôn.” Rồi Tùng đánh lộn, bị đuổi học.

“Cách xử sự của nhà trường làm cho em có một lối nhìn khác. Từ đó em bất mãn, em không 'care' nữa.” Tùng kể tiếp bằng giọng thật trầm và thật buồn.

Gia đình phải dọn nhà, chuyển chỗ ở để tìm trường học khác cho Tùng, mà không hề hay biết “ba drop em ở cổng trước, thì em chạy ra cổng sau trốn đi chơi mất tiêu.”

Ở nơi mới, Tùng làm quen với hai người bạn trai lớn tuổi hơn Tùng. Họ đưa Tùng đi chơi, những quán cà phê, “chỉ làm cái này cái kia.”

Cho đến một ngày năm 1993, Tùng xin ba mẹ theo họ đi chơi nhân tuần nghỉ Spring Break.

Ðêm đó, lúc đang ngủ, Tùng được người bạn đánh thức để “đi xử mấy thằng này vì nó hăm dọa tao.”

Rút theo con dao có sẵn trong bếp để thủ, “phòng khi tụi kia có dao có súng,” Tùng theo mọi người đến một motel ở gần góc đường Beach và Garden Grove, “nơi phe kia đang ở.”

Tùng làm nhiệm vụ khống chế một người ngay cửa của motel. Hai người bạn của Tùng vào bên trong. Sau một hồi nghe họ cãi vã, Tùng nghe tiếng hai người bạn mình, người này hỏi người kia, “Sao mày đâm nó?”

“Khi đó trong đầu em kêu lên 'Oh my God,' sao lại đâm? Em chỉ muốn rời khỏi nơi đó ngay lập tức, nhưng em không thể đi được.” Tùng nhớ lại. Tùng không muốn bị mang tiếng là “đồ bỏ anh em, đồ chết nhát.”

Xe của bọn Tùng vừa rời khỏi motel chưa đầy 10 phút đã bị cảnh sát chặn bắt.

“Lúc về đến trạm cảnh sát Garden Grove, em chỉ nghĩ rằng cao lắm là ăn cái tội đâm người ta do thằng bạn gây ra thôi chứ không biết điều gì đã xảy ra.” Tùng tiếp tục.

Tuy nhiên, cậu học trò 16 tuổi khi đó thực sự chết điếng khi nghe cảnh sát cho biết người thanh niên Việt Nam bị bạn Tùng đâm vào đùi đã chết do đứt động mạch và mất máu.

Theo lời Tùng, khi đó, vì Tùng mới 16 tuổi, Tùng được đưa vào tạm giam ở Juvenile Hall, nơi dành cho trẻ vị thành niên, nhưng lại phải “đi tòa người lớn.”

Tùng kể tiếp, “Em còn nhớ ngày mà bồi thẩm đoàn đọc bản luận tội, em ngồi mà nước mắt cứ rớt, chỉ khóc thôi chứ không biết làm gì hết. Em khóc mà cũng không biết là mình khóc. Em bị chết lặng luôn.”

Một người bạn của Tùng bị kết án chung thân không được xét tha (life without parole), Tùng và người bạn còn lại bị án 25 năm đến chung thân. Ðiều này có nghĩa là Tùng mang bản án chung thân, và nếu được xét thả sớm cũng phải ở tù tối thiểu là 25 năm.

Hy vọng kế tiếp của Tùng là được đi tù C.Y.A, tù dành cho trẻ vị thành niên, đến 25 tuổi sẽ được về nhà. Nhưng điều oái oăm là cũng ngày hôm đó, Tùng đã đánh “một thằng Korean vì nó nói nói bậy, xúc phạm đến mẹ em.”

Vì điều này, Tùng bị đưa thẳng lên “tù lớn” với bản án không đổi là 25 năm đến chung thân, kèm theo đó là bị đưa luôn vào nhà tù trong tình trạng “canh phòng tối đa” dành cho những người tội nặng nhất. Tùng nói kèm theo cái lắc đầu và tiếng thở dài.

Cứu mình, cứu người

Tùng nằm tù ở San Quentin, nhà tù khét tiếng của California. Cuộc sống thường nhật của một người tù cứ sáng mở mắt ra, nếu không đi làm, đi học, thì cứ việc ra sân ngồi tán dóc, “xạo qua xạo lại,” cho đến hết giờ thì lại bị nhốt vào phòng, cứ đều đều trôi qua từ khi Tùng 16 tuổi mãi cho đến... 12 năm sau.

“Một buổi em ngồi ngoài yard nhìn mọi người, em chợt nghĩ wow, nếu mình không thay đổi, mình cứ ngày này qua tháng khác như vậy hoài, rồi mình sẽ chết trong tù, không có ích lợi gì hết. Em nghĩ nếu muốn đi về thì phải làm cái gì khác đi.” Nghĩ vậy và Tùng tự mình bắt đầu thay đổi cuộc đời mình.

Tùng mượn sách của những người đến trường để tự học lấy bằng tốt nghiệp high school, rồi Tùng tự học đánh piano, guitar, học đánh máy, vi tính, và lấy luôn bằng Associate 2 năm từ trong tù.

Tùng tâm sự, “Em làm cho cuộc sống mình trở nên bận rộn, từ lúc họ mở cửa cho ra đến tối em mới trở lại về phòng. Càng học, em càng thấy mình có nhiều năng khiếu. Em đi đàn trong nhà thờ, phụ làm việc trong những văn phòng trong đó.”

“Càng học, càng tìm hiểu, con người em dường như càng lúc càng trở nên cởi mở, hoạt bát hơn.” Tùng tự nhận xét.

Một hôm, có một nhóm thiện nguyện viên bên ngoài tới trình diễn văn nghệ cho tù. Tùng được giao sắp xếp chỗ, giữ trật tự cho buổi diễn.

Văn nghệ đang diễn ra, bỗng hai băng đảng trong tù cự nự, xông vào đánh nhau. Gác tù rần rần chạy tới, đám văn nghệ sĩ hoảng loạn.

Tùng và nhóm trật tự bắt đầu dọn đường, bảo vệ cho nhóm 50 người thường dân này ra ngoài an toàn.

Câu chuyện qua đi, Tùng cũng quên. “Chuyện rất là bình thường, em không nhớ gì hết,” Tùng kể.

Nhưng tới khi Tùng ra gặp Hội Ðồng Tha Sớm Board of Parole, người chỉ huy nhóm gác hôm đó tự động đưa cho mỗi người trong nhóm trật tự một bức thư do chính tay ông viết, đề nghị cho được tạm tha do hành động của họ trong đêm văn nghệ.

Với bức thư đó, Hội đồng bỏ phiếu chấp thuận cho Tùng được tha sớm, và định ngày thả Tùng là tháng 8 năm 2023.

Tha còn sớm hơn nữa

Nếu ngày “tha sớm” của Tùng là năm 2023, vậy tại sao năm nay 2011 Tùng đã ngồi nói chuyện với phóng viên?

Ðề nghị tha sớm của Hội đồng được chuyển lên cho Thống đốc Jerry Brown phê duyệt. Tại đây, sau khi xét hồ sơ của Tùng, không những ông đồng ý cho tha sớm, ông còn dời ngày tha lên tới “ngay lập tức.” Ông Brown cho rằng “ở tuổi 16, Tùng đã bị lôi kéo vào các hành động tội phạm của người lớn.”

Lệnh tha ngay lập tức được báo lại cho Tùng vào ngày 1 tháng 4, 2010. Ngày Cá Tháng Tư. “Em nghe, không tin được, gần xỉu luôn,” Tùng cười, nhớ lại. “Hôm đó ngày Cá Tháng Tư, em vẫn cứ tưởng người ta giỡn, cho tới khi em ra khỏi tù.”

Theo NV