Ngày 17/6, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với viện địa kỹ thuật Hoàng gia Na Uy (NGI) công bố giai đoạn một dự án nghiên cứu về "sự sụt lún đất của bán đảo Cà Mau". Nhiều đại biểu tham gia hội thảo cho rằng tình trạng mất đất tại bán đảo Cà Mau dẫn đến nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất của một khu vực rộng lớn.

Một vụ sạt lở ven sông ở Cà Mau.

Bờ biển bị xói lở

Nghiên cứu của NGI cho thấy từ năm 1998 - 2013, tốc độ sụt lún mặt đất tại Cà Mau từ 30 - 80cm/năm. Trong 25 năm tới, tốc độ này dự báo sẽ tăng từ 90 - 150cm/năm và trong 50 năm tới sẽ là 120 - 210 cm/năm. Theo TS Kjell Karlsrud, chuyên gia của NGI, việc khai thác nước ngầm là nguyên nhân gây ra sụt lún và sạt lở ở Cà Mau. Vấn đề sụt lún không chỉ giới hạn ở Cà Mau mà còn xảy ra ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ.

Theo thống kê, người dân Cà Mau sử dụng trung bình 310 lít nước/ngày, nhiều hơn so với mức tiêu thụ trung bình của cả nước từ 80 - 120 lít. Tổng lưu lượng bơm nước hiện nay ở Cà Mau là 373.000 m³/ngày đêm, với tổng số 109.096 giếng nước.

"Với tốc độ khai thác nước ngầm như vậy thì trung bình mỗi năm Cà Mau bị sụt lún từ 1,9 - 2,8cm. Trong vòng vài thập kỷ tới, phần lớn tỉnh Cà Mau có thể thấp hơn mực nước biển" - TS Kjell Karlsrud cảnh báo.

Còn TS Trần Tân Văn, Viện trưởng viện Khoa học địa chất và Khoáng sản (VIGMR), phân tích: "Hàng loạt tác động của con người như đắp đập thủy điện ở thượng lưu, thoát lũ ra biển Tây, xây đê kè và cụm dân cư vượt lũ… là nguyên nhân gây sụt lún đất ở đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt ở bán đảo Cà Mau".

Ngoài sụt lún, khu vực này đứng trước nguy cơ bị xói lở bờ biển trầm trọng. TS Phạm Trọng Thịnh, Phân Viện trưởng phân viện Điều tra quy hoạch rừng Nam Bộ, cho biết đồng bằng sông Cửu Long có đường bờ biển dài khoảng 768km nhưng đã có hơn 310km bờ biển và cửa sông bị xói lở. Trong đó, tỉnh Tiền Giang bị xói lở 42,7km, Bến Tre hơn 29km, Trà Vinh là 14,2km, Sóc Trăng 18,7km và Cà Mau là nghiêm trọng nhất với 111,6km…

"Tình trạng xói lở đã gây mất đất và mất rừng ngập mặn" - TS Thịnh kết luận.

Cần nhiều biện pháp ứng phó

Theo nhiều nhà khoa học, sụt lún kéo dài trong thời gian vài năm có thể đẩy tỉnh Cà Mau vào thảm họa. "Việc tìm nguồn nước sạch khác thay thế cho nước ngầm đang được sử dụng ở Cà Mau là khó khăn. Lựa chọn tốt nhất là lọc sạch nước trong các kênh rạch nhưng cần kinh phí đầu tư lớn" - TS Kjell Karlsrud nhận định.

GS-TS Nguyễn Trường Tiến, Chủ tịch hội Cơ học đất và Địa kỹ thuật công trình Việt Nam, đề xuất: "Có thể ứng dụng các công nghệ hiện đại để tái sử dụng nguồn nước như công nghệ tích nước mưa dưới lòng đất, việc này sẽ phục hồi mực nước ngầm, giảm tình trạng sụt lún".

Việc trồng rừng rất hữu ích trong việc bảo vệ bờ biển và đê biển. TS Phạm Trọng Thịnh phân tích: "Một trong những nguyên nhân làm các thành phố và thị trấn ven biển bị ngập là do hầu hết kênh rạch có những rặng dừa nước và nhiều loài cây ngập mặn khác, vốn giữ vai trò như những túi chứa nước tự nhiên, đã bị chặt phá và lấp đất để xây dựng khu dân cư, khu công nghiệp…".

Hiện nay, tại một số địa phương như Cà Mau, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu đã thực hiện nhiều mô hình trồng rừng phòng hộ ngăn xói lở. Tuy nhiên, ông Lê Văn Sử, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cà Mau, đề xuất việc thực hiện các mô hình này cần các bộ, ngành, trung ương đầu tư vì kinh phí lớn.

Theo NLĐ