Tiến sỹ Nguyễn Văn Chi, Phó trưởng khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhân Nguyễn Thị Xinh *, 82 tuổi, ở thành phố Yên Bái được chuyển đến khoa cấp cứu A9 vào hồi 20 giờ ngày 24-4 trong tình trạng ngừng thở, ngừng tim. Ngay từ lúc vào, các bác sỹ, điều dưỡng của khoa đã nhanh chóng tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn cho bệnh nhân.

Sau khi cấp cứu, mặc dù bệnh nhân phục hồi nhịp tim và huyết áp nhưng vẫn hôn mê sâu do thương tổn não sau ngừng tuần hoàn. Ngay sau đó, bệnh nhân đã được tiến hành kỹ thuật hạ thân nhiệt để bảo vệ não. Qua liệu trình 24 giờ hạ thân nhiệt chỉ huy, huyết áp của bệnh nhân đã ổn định hơn, có nhịp tự thở, ý thức cải thiện tốt hơn. Ngày thứ 3 sau can thiệp kỹ thuật bệnh nhân đã mở mắt và há miệng theo lệnh. Đến nay, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân ổn định, tỉnh táo, tiếp xúc tốt, phục hồi vận động.

Cùng với bệnh nhân Xinh, từ đầu tháng 5-2015 đến nay, khoa Cấp cứu A9 đã áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt cho trên 10 bệnh nhân. Nhờ kỹ thuật này, các bệnh nhân ngừng tim có nhiều cơ hội sống sót hơn, khả năng phục hồi ý thức và vận động tốt hơn. Đây là một hướng điều trị nhiều triển vọng có thể áp dụng cho nhiều bệnh nhân rơi vào tình huống nguy hiểm liên quan đến thương tổn não cấp như thương tổn não sau ngừng tuần hoàn, sau thương tổn não nặng do bị chấn thương hoặc tai biến mạch não…, Tiến sỹ Chi chia sẻ.

Bệnh nhân tỉnh táo, hồi phục sau khi được làm lạnh cơ thể, ảnh V.H

Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Quân, Khoa cấp cứu, bệnh viện Bạch Mai, về mặt lý thuyết, việc ngừng tim trên 3 phút mà không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Với những bệnh nhân bị ngừng tim, dù cấp cứu ngừng tim thành công, tim đập trở lại, phục hồi được mạch huyết áp thì tỉ lệ sống sót cũng chỉ dưới 10% (ngay cả những nước có hệ thống y tế hiện đại). Còn ở Việt Nam, tỉ lệ cứu sống bệnh nhân ngừng tim ngoài cộng đồng thấp hơn rất nhiều (cơ hội cứu sống có thể chỉ từ 1%-2%).

Nguyên nhân bởi vì trong khi ngừng tim, não không có máu nuôi dưỡng bị tổn thương nặng nề. Các phản ứng có hại do thiếu máu não gây ra tiếp tục gây huỷ hoại tế bào não mặc dù đã phục hồi được máu lên não. Hậu quả là não sẽ bị phù nề, viêm, và hoại tử dẫn tới chết não và tử vong.

Về phương pháp “làm lạnh” nhiệt độ cơ thể  (kỹ thuật hạ thân nhiệt), sau khi bệnh nhân bị ngừng tim đã được cấp cứu thành công, tim đã đập trở lại, có mạch và huyết áp nhưng bệnh nhân vẫn không tỉnh ra. Các bác sĩ sẽ tiến hành biện pháp làm hạ nhiệt độ cơ thể bệnh nhân. Các biện pháp thông thường như chườm đá, truyền nước lạnh… có thể áp dụng nhưng không kiểm soát được nhiệt độ một cách chính xác nên hiệu quả rất hạn chế.

Kỹ thuật hạ thân nhiệt nội mạch tiên tiến sẽ đưa nhiệt độ cơ thể của bệnh nhân xuống 33 độ và máu sẽ duy trì ở nhiệt độ này trong vòng 24 giờ. Sau đó, máy sẽ làm ấm bệnh nhân theo chương trình rất chặt chẽ nâng dần nhiệt độ cơ thể bệnh nhân tới khi đạt nhiệt độ bình thường… Quá trình hạ thiệt bệnh nhân giúp não bớt phù, bớt viêm và tưới máu não, cung cấp oxy tốt hơn, cải thiện tình trạng độc tế bào não, giúp các tế bào não hồi phục, bác sĩ Quân phân tích.

Trên thực tế, cấp cứu ngừng tim bằng phương pháp hạ thân nhiệt đã được thực hiện thường quy trên thế giới, còn được khuyến cáo trong Hội tim mạch Hoa Kỳ sử dụng. Theo chứng minh trên thế giới, dùng phương pháp này giảm tỉ lệ tử vong xuống 14% và giảm độ di chứng tàn phế xuống là 11%.

Tại Việt Nam, đây là lần đầu tiên phương pháp này được áp dụng thành công. Tuy nhiên, “thời gian vàng” cho người bệnh để tiến hành kỹ thuật hạ thân nhiệt là trước 6 giờ. Nếu bệnh nhân đưa vào cấp cứu sau 6 tiếng thì hiệu quả sẽ không như mong muốn.

Đối với các bệnh nhân được cứu sống sau ngừng tuần hoàn thường để lại di chứng tổn thương não rất nặng nề. Mức độ nhẹ là mất trí nhớ, liệt nửa người, co giật, động kinh. Mức độ nặng là liệt toàn thân, nằm tại chỗ, hôn mê (sống thực vật). Ngừng thở, ngừng tim là hậu quả của nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau, như ngạt và thiếu oxy ở trẻ sơ sinh, chấn thương sọ não đụng giập lan toả, đột quỵ thiếu máu lớn, xuất huyết não, nhồi máu cơ tim, suy hô hấp…

Tình huống nguy hiểm này có thể xảy ra mọi lúc, mọi nơi như đang làm việc trên cánh đồng, đang tập thể dục buổi sáng hoặc đang làm việc ở công sở, ở sân vận động, trong bệnh viện… Nếu không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn tới tử vong, các bác sĩ cho biết. 

Theo phapluatxahoi

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi