Trên chiếc ghe nhỏ đưa PV đi thực tế trên sông Vàm Cỏ Đông vào trưa 4.5, ông Trần Văn Hả (54 tuổi, ngụ xã Trí Bình, H.Châu Thành, Tây Ninh) cho hay: “Trước đây, vài ngày mới có ghe nhỏ đến hút cát. Nhưng khoảng 1 tháng nay, trên sông xuất hiện các tàu lớn, hoạt động suốt ngày đêm khiến bờ sông trở nên thẳng đứng, nguy cơ sạt lở bất cứ lúc nào. Trên sông xuất hiện toàn sà lan khủng đến chở cát. Chiếc nào chiếc nấy chở ngập thành như sắp chìm. Mỗi lần sà lan đi ngang là sóng nước vỗ vào bờ ầm ầm”.

Công trường khai thác cát

Trưa 4.5, trên sông Vàm Cỏ Đông, đoạn qua xã Trí Bình kéo dài đến xã Hòa Hội (H.Châu Thành), xuất hiện 3 tàu sắt, trang bị dàn hút cát công suất cực lớn gầm rú liên tục, ầm ĩ. Tàu đậu cách bờ chưa đầy 20m, thọc ống sâu xuống lòng sông để hút cát. Theo quy định, đơn vị khai thác phải cắm mốc giới (thả phao) tại những vị trí được cấp phép nhằm ngăn chặn hoạt động khai thác trái phép, nhưng chúng tôi không tìm thấy bất kỳ phao nào tại đây. Có đoạn, PV ghi nhận 2 tàu hút cát hoạt động chỉ cách nhau khoảng hơn 100m, trong khi quy định khoảng cách phải từ 200m trở lên.

Một đoạn sông bị hở hàm ếch sâu vào đất của người dân, nguy cơ sạt lở rất lớn

Nông dân lo “hà bá” nuốt đất

Theo nhiều người dân sinh sống ven sông, trong những ngày qua, đơn vị khai thác cát cử người đến thương lượng, mua đất nhằm gia tăng hoạt động tại khu vực này, đồng thời tránh khiếu kiện khi xảy ra sạt lở. Nhiều người “nhắm mắt” bán đất, nhưng cũng không ít người phản đối. Ông Trần Văn Hả cho hay, gia đình có hơn 2ha đất ruộng với 150m đất dọc mặt sông.

Ngày 5.5, Thanh tra Sở GTVT tỉnh Tây Ninh tiến hành thanh tra đột xuất tuyến đường sông Vàm Cỏ Đông. Khi hay tin thanh tra, các ghe, tàu hầu hết đều án binh bất động. Thanh tra giao thông đã lập biên bản xử phạt 1 tàu đến mua cát tải trọng trên 400 tấn về hành vi không có bằng máy trưởng trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa.

“Đất từ thời cha mẹ để lại nên gia đình kiên quyết không thương lượng bán cho đơn vị khai thác mà để sinh sống. Nếu tôi đồng ý bán đất để lấy vài chục triệu đồng thì chục năm nữa bờ sông bị sạt lở, con cháu tôi lấy gì mà sống”, ông Hả nói.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Khá (47 tuổi, ngụ xã Trí Bình) lo lắng: “Chưa bao giờ khai thác cát ồ ạt, nhiều tàu, sà lan lớn đến mua liên tục như vậy. Cuộc sống chúng tôi bám hết vào mảnh ruộng ven sông mà tỉnh lại cho khai thác cát kiểu này, không sớm thì muộn đất chúng tôi cũng bị hà bá nuốt xuống sông như ở Tiền Giang vừa rồi”. Còn ông Trần Văn Bình (53 tuổi, ngụ xã Trí Bình) bức xúc: “Do không bán đất nên ngày nào gia đình chúng tôi cũng phải canh ghe hút mà đuổi họ đi. Nhưng khổ quá, chúng tôi còn đi làm thuê làm mướn chứ chẳng lẽ ngày nào cũng canh đuổi tàu hút cát mãi hay sao?”.

Chủ tịch UBND xã Trí Bình Phạm Văn Hồng cho biết hằng tháng chính quyền xã đều nhận được kế hoạch của đơn vị khai thác (đoạn qua địa bàn xã Trí Bình). Tuy nhiên, ngoài 2 chiếc đăng ký hoạt động thì có rất nhiều tàu lạ cũng xuất hiện nhưng vượt quá thẩm quyền xử lý của UBND xã. Ông Hồng lo lắng nói: "Người dân địa phương liên tục cầu cứu nhưng thẩm quyền chúng tôi chỉ theo dõi, báo cáo lên lãnh đạo huyện để có hướng xử lý".

Chờ cuối năm kiểm tra?!

Trong khi đó, ông Trần Minh Sơn, Phó giám đốc Sở TN-MT tỉnh Tây Ninh, cho biết sẽ nhanh chóng kiểm tra, chấn chỉnh tình trạng mà PV phản ánh. Theo ông Sơn, việc đơn vị được cấp phép hoạt động nhưng khai thác phải đảm bảo đúng quy định (số lượng phương tiện, vị trí khai thác, khoảng cách khai thác...). Trường hợp 2 ghe hút cát hoạt động gần nhau như phản ánh là vi phạm.

Về việc giám sát công suất hoạt động, trữ lượng cát hút hằng ngày để tránh thất tài nguyên khoáng sản, ông Sơn khẳng định: "Sở không đủ lực lượng để kiểm soát trữ lượng khai thác hằng ngày. Mà theo đó, hằng năm, Sở tiến hành đo hồi âm, vẽ hiện trạng đáy sông để xác định trữ lượng còn lại so với thời điểm cấp phép. Sau đó, đối chiếu với chứng từ của đơn vị khai thác. Nếu vượt độ sâu khai thác sẽ đình chỉ". Cũng theo ông Sơn, Công ty CP khai thác khoáng sản Tây Ninh là đơn vị từng bị đình chỉ khai thác khoảng 30km sông đã được cấp phép trước đó do có vi phạm về khai thác vượt độ sâu cho phép.

Hai chiếc tàu hút cát hoạt động cách nhau khá gần

Trả lời câu hỏi PV về trách nhiệm thuộc về ai nếu xảy ra sạt lở sau khi doanh nghiệp hết phép hoạt động, ông Sơn cho rằng: "Khi có sự cố, ngành chức năng đánh giá nguyên nhân do đâu mới có cơ sở xử lý. Nếu nguyên nhân xác định do hút cát quá độ sâu khai thác thì sẽ xử lý đơn vị khai thác".

Xử phạt nhiều xe chở cát quá tải trong hồ Dầu Tiếng Ngày 7.5, ông Lê Nhật Thành, Phó chánh thanh tra Sở GTVT tỉnh Tây Ninh, cho biết trong thời gian xử lý xe quá tải khu vực lòng hồ Dầu Tiếng (từ ngày 16.4 đến nay), Sở đã xử lý 20 trường hợp xe chở cát quá tải trọng cho phép trên 30% (có 3 xe chở vượt tải trọng từ 50 - 100%). Cũng theo ông Thành, để bảo đảm trật tự an toàn giao thông, hạn chế tai nạn do các phương tiện này gây ra, Thanh tra Sở GTVT phối hợp với công an và Phòng Kinh tế hạ tầng H.Dương Minh Châu, kiểm tra giao thông khu vực bến bãi trong lòng hồ; đồng thời triển khai lực lượng chốt chặn trên các ngã đường từ hồ Dầu Tiếng đi về các tỉnh Bình Dương, Bình Phước, TP.HCM... để kiểm tra, xử lý các phương tiện vận chuyển cát quá tải.

Theo Thanh Niên