Các lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc kỳ vọng sẽ tuyên bố khởi động chính thức vòng đàm phán về COC nhân thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11, theo đài Channel NewsAsia.

“Nhìn chung, đây là động thái tích cực, tình hình bớt căng thẳng hơn, nhưng một số bên có tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông vẫn tiếp tục lo ngại và điều này đã được phản ánh trong tuyên bố chung ngày 6.8”, Ngoại trưởng Vivian Balakrishnan cho biết.

Vào tối 6.8, ngoại trưởng các nước ASEAN ra tuyên bố chung kêu gọi tránh quân sự hóa Biển Đông và bày tỏ quan ngại về hành động xây dựng phi pháp tại đây.

ASEAN lâu nay luôn khẳng định quan điểm COC phải ràng buộc về pháp lý, nhưng Trung Quốc phản đối điều này.

Hiện vẫn chưa rõ liệu dự thảo khung COC (không được công bố) có thể dẫn đến một bộ quy tắc ràng buộc về mặt pháp lý với các hướng dẫn nghiêm ngặt hơn Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) hay không. DOC được thông qua từ năm 2002, nhưng không thể ngăn chặn được căng thẳng và các hành động đơn phương ở Biển Đông.

Khi phóng viên đặt câu hỏi liệu COC sẽ ràng buộc pháp lý hay không, ông Balakrishnan cho rằng “còn quá sớm để đưa ra kết luận”. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Singapore lưu ý ràng buộc pháp lý là vấn đề then chốt trong tiến trình đàm phán đầy căng thẳng và khó khăn sắp tới.

“Thông qua được dự thảo khung theo tôi chỉ mới đi được nửa bước, không có gì nhiều”, theo ông Balakrishnan.

Theo Reuters, một số chuyên gia và nhà ngoại giao tin rằng Trung Quốc bỗng dưng quan tâm đến COC sau nhiều năm trì hoãn là nhằm kéo dài các vòng đàm phán để nước này có thêm thời gian hoàn tất mục tiêu chiến lược ở Biển Đông giữa lúc Mỹ đang bận tâm các vấn đề khác.

Mỹ lâu nay luôn kêu gọi các bên sớm hoàn tất COC, chỉ trích các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông, cụ thể là xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo. Các tàu chiến của Mỹ cũng đã tiến hành nhiều sứ mạng đảm bảo tự do hàng hải trong khu vực.

Theo Thanh Niên