Những phiến đá vô tri nhưng không vô hồn đã làm quặn thắt cõi lòng những người dân Biên Hòa.

Nhạt nhòa cổ mộ

Chúng tôi có mặt nơi đây vào một buổi trưa nắng gắt. Cách giao lộ đường vào Văn Miếu – đường Huỳnh Văn Nghệ chừng 300m, hai bên đường, trên lề ngổn ngang những khối đá với những hoa văn lạ lẫm. Có khối hình chữ nhật, có khối hình tròn, có cả một mảng với tấm bia mờ nhạt chữ.

Nhìn thấy chúng tôi, một người đàn ông đứng tuổi từ bên trong nghĩa trang gia tộc Võ Hà bước ra cho biết : "Mộ cổ Cầu Xéo đó. Cách đây hơn một năm không biết từ đâu họ chở về rồi bỏ xuống đây. Từ đó đến nay không một ai đoái hoài tới".

Ngôi mộ khi chưa khai quật

Đây là ngôi mộ cổ được phát hiện và khai quật vào ngày 16/9/2011 tại khu vực Cầu Xéo (thị trấn Long Thành, huyện Long Thành) khi dự án đường cao tốc Long Thành - Dầu Giây khởi công. Báo chí lúc bấy giờ đã tốn khá nhiều giấy mực để chuyển tải những thông tin liên quan đến ngôi mộ này.

Được biết, qua điều tra khảo cổ học đã xác định niên đại của ngôi mộ này đã có trên 200 năm. Cấu tạo ngôi mộ là một loại hợp chất có kết cấu khép kín hình chữ nhật.

Diện tích ngôi mộ rộng khoảng 40m2 với tường thành bao bọc chung quanh. Trên bức tường thành có nhiều hoa văn, họa tiết thể hiện: Long, Lân, Quy, Phụng. Mộ có bình phong tiền, hậu. Nhiều văn bia chữ Hán đã hoen mờ nhưng còn có khả năng giúp các nhà nghiên cứu tìm hiểu thêm về công cuộc khẩn hoang vùng đất Đồng Nai.

Thi hài bên trong ngôi mộ có giới tính nữ và chỉ còn lại bộ xương được bọc trong lớp vải bên trên phủ lá sen. Qua các vật tùy táng tìm thấy được cho thấy người chết có thể là một quý tộc.

Nói về kết cấu ngôi mộ hiện nay chỉ mới xác định là một hợp chất rất rắn chắc. Trước đây, khi dự án chưa triển khai, ngôi mộ đã nhiều lần bị đạo tặc đào trộm nhưng không lần nào thành công bởi kết cấu quá vững chắc. Đơn vị giải tỏa mặt bằng tiến hành bốc mộ theo cách thông thường cũng đã thất bại. Phải đến khi sở VHTTDL Đồng Nai vào cuộc khai quật bằng nhiều thiết bị cơ giới thì bí mật trong ngôi mộ mới được hé mở.

Dự kiến thi hài được đem về Bảo tàng Đồng Nai và toàn bộ ngôi mộ sẽ được phục dựng nguyên vẹn tại khu Văn miếu Trấn Biên để giúp giới khoa học và khảo cổ nghiên cứu lịch sử, văn hóa thời điểm khai phá vùng đất mới Đồng Nai.

Vậy mà, hơn một năm nay, những khối đá, kết cấu của ngôi mộ, vẫn còn lăn lóc nằm phơi mưa, nắng.

Mộ cổ chờ quyết định

Con đường vào khu Văn miếu Trấn Biên vốn là một con đường đẹp. Càng vào sâu bên trong, khung cảnh càng trầm mặc. Sự hiện diện của những khối đá ngổn ngang trên lề đường đã phá hỏng cảnh quan nơi đây. Nhiều người dân đã bày tỏ không đồng tình trước sự việc trên và mong muốn các cấp có thẩm quyền sớm đưa những khối đá vào nơi quy định hay chí ít cũng được xếp gọn vào một nơi kín đáo hơn.

Tiếp xúc với H - một giáo viên đến thăm khu Văn Miếu, anh cho biết, giá trị của những khối đá kia là vô giá. Từ những khối đá này nếu được những người nặng lòng với tiền nhân, họ sẽ tìm ra được dấu chân của cha ông ngày trước một lòng mở cõi phương Nam.

Mặt trước ngôi mộ với tấm bia chữ Hán đã mờ.

Có thể nói đến nay, ngôi cổ mộ này được xem như vắng chủ. Khi cần di dời giải tỏa, những người có trách nhiệm không thể khai quật lên rồi vứt lăn lóc trên lề đường. Cách làm này không phù hợp với đạo đức và tâm linh của người Việt.

Ông Lê Trí Dũng, Giám đốc Ban Quản lý di tích danh thắng Đồng Nai thừa nhận những khối đá được đặt để một cách hỗn loạn trên lề đường chính là ngôi mộ cổ ở Cầu Xéo.

Bước đầu sở VHTTDL dự kiến sẽ đưa về phục dụng bên trong khuôn viên nghĩa trang gia tộc Võ Hà bởi đã có sự đồng thuận của những người quản lý nghĩa trang. Tuy nhiên, khi đưa về đến đây thì những người có trách nhiệm tại nghĩa trang này từ chối. Vì thế đành phải bỏ lăn lóc trên lề đường.

Ông Dũng cho biết thêm, sắp tới sẽ có quy hoạch nghĩa trang Võ Hà thành khu kiến trúc nghĩa trang mộ cổ và mộ cổ Cầu Xéo sẽ được đưa vào đây, cùng với những ngôi mộ sẵn có thành một quần thể mộ cổ độc đáo, riêng có ở Biên Hòa.

“Hơn một năm nay, ban quản lý di tích danh thắng đã 2 lần làm văn bản trình UBND tỉnh về việc phục dựng nhưng vẫn chưa có kết quả. Chúng tôi cũng cảm thấy xấu hổ và sốt ruột lắm” - ông Dũng giải bày với chúng tôi.

Như vậy, ngày khôi phục lại ngôi cổ mộ hãy còn quá xa vời.

Theo Dantri