Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 11/9 tiết lộ rằng ông đang cân nhắc 5 ứng viên để lựa chọn người thay thế vị trí cố vấn an ninh quốc gia do John Bolton để lại. Trump không nêu tên các ứng viên, chỉ nói rằng họ đều "có trình độ cao", làm dấy lên những đồn đoán về các gương mặt sáng giá cho vị trí này.

Nhiều người cho rằng Trump sẽ tìm một tân Cố vấn An ninh Quốc gia có thân thế không quá nổi trội, có ít xung đột ý thức hệ và ủng hộ những quyết định của ông hơn Bolton. Ông cũng được dự đoán sẽ chọn một gương mặt mà sẽ khiến cả Ngoại trưởng Mike Pompeo, người vẫn nằm trong vòng tròn thân tín của ông, hài lòng.

John Bolton phát biểu tại một hội nghị ở Maryland, Mỹ, hồi năm 2017. (Ảnh: Reuters).

Người lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia dự kiến được Trump công bố tuần tới có thể là chỉ dấu về định hướng chính sách đối ngoại mà ông sẽ theo đuổi trong năm bầu cử 2020, đồng thời giúp trả lời câu hỏi liệu ông chủ Nhà Trắng có tiếp tục thúc đẩy thỏa thuận với Iran, Triều Tiên và Taliban ở Afghanistan hay không.

"Ông ấy chắc chắn muốn một người luôn nói có", Thomas Wright, nhà phân tích chính sách đối ngoại tại Viện Brookings có trụ sở ở Washington, nhận xét. "Trump sẽ không tìm một người luôn miệng bảo ông không được làm điều ông muốn".

Một nguồn tin thân cận với Nhà Trắng cho biết Trump đã đưa ra vài cái tên trong tuần này. Hai người là trợ lý hàng đầu của Ngoại trưởng Pompeo: Brian Hook, người đang thương thuyết với Iran, và Stephen Biegun, đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên. Hai cái tên khác gồm Fred Fleitz, cựu quan chức tình báo kiêm cố vấn cho Bolton, người Trump khá quý mến, và Paula Dobriansky, người có nhiều năm kinh nghiệm tại Hội đồng An ninh Quốc gia, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ.

Đây đều là những người khớp với mô tả "tốt, rất đủ tiêu chuẩn" mà Trump đã "quen biết và tìm hiểu trong ba năm qua".

Theo nguồn tin Nhà Trắng, Trump tỏ ra không quá nôn nóng trong việc chọn người thay thế Bolton bởi ông muốn tìm một người mà bản thân cảm thấy thực sự thoải mái khi làm việc cùng.

"Tổng thống muốn tìm một người trung thành, có kinh nghiệm, không cần đào tạo, người mà ông hiểu rõ", nguồn tin nói và thêm rằng Trump cũng muốn người mà ông chọn phải dễ dàng vượt qua quá trình thẩm tra an ninh.

Biegun được đánh giá cao ở Washington dù ông đang gặp khó khăn trong việc thuyết phục Triều Tiên ngồi vào bàn đàm phán về phi hạt nhân hóa. Ông có nhiều kinh nghiệm hoạt động trong bộ máy chính phủ và khu vực tư nhân, đồng thời từng là thư ký điều hành Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời Tổng thống George W. Bush.

Đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên Stephen Biegun. (Ảnh: Reuters).

Hook trở nên nổi tiếng khi đảm nhận vai trò thúc đẩy những chính sách quyết liệt của chính quyền Mỹ đối với Iran, dù trước đây Trump không biết ông là ai. Hook còn có mối quan hệ thân thiết với Jared Kushner, con rể kiêm cố vấn của Trump.

Tuy nhiên, Hook đang bị điều tra cáo buộc ông tham gia vào một cuộc trả thù chính trị nhằm vào các nhân viên lâu năm thuộc Bộ Ngoại giao. Nếu cáo buộc này là đúng, việc đưa Hook vào vị trí cố vấn an ninh quốc gia chắc chắn sẽ vấp phải sự phản đối.

Dobriansky chưa từng làm việc trong chính quyền Trump nhưng từng được cân nhắc nhiều vai trò trước đây. Bà có tiếng tốt tại Washington và nếu đảm nhận chức vụ, Dobriansky nhiều khả năng sẽ ít gây tranh cãi hơn so với Bolton.

Nền tảng tình báo của Fleitz sẽ giúp ích nhiều cho công việc cố vấn an ninh quốc gia. Từng là một chuyên gia phân tích thuộc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), Fleitz có thời gian ngắn làm chánh văn phòng cho Bolton hồi năm 2018 trước khi rời vị trí để đảm nhận vai trò chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Trung tâm Chính sách An ninh, viện nghiên cứu có tư tưởng cánh hữu, chỉ trích gay gắt chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan.

Ngoài 4 gương mặt trên, những người trong cuộc ở Washington còn đồn đoán về hàng loạt cái tên khác sau khi Bolton rời đi, bao gồm Đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell; Keith Kellogg, cố vấn an ninh quốc gia của Phó Tổng thống Mike Pence; và Ricky Waddell, cựu phó cố vấn an ninh quốc gia cho Trump. Jack Keane cùng Douglas Macgregor, hai sĩ quan quân đội về hưu thường xuyên bình luận trên kênh truyền hình Fox News, cũng được cho là những gương mặt nổi bật.

Một cựu quan chức Bộ Ngoại giao cho hay nhiều ứng viên tiềm năng từng phục vụ trong quân đội, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc họ sẽ đơn giản gật đầu với Trump trước mọi vấn đề.

Trump được biết đến là người khá bốc đồng cả về chính sách lẫn tính cách cá nhân. Nhưng trong suốt nhiệm kỳ Tổng thống, Trump không ít lần cho thấy ông nghiêng về giải quyết các xung đột quân sự thông qua đàm phán và muốn giảm sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Afghanistan.

Khi cuộc bầu cử năm 2020 đang đến gần, Trump vẫn chưa thể hiện được nhiều trên mặt trận chính sách đối ngoại và ông dường như rất mong muốn thay đổi nhận thức đó. Ông muốn khởi động hoặc tiếp tục đàm phán với Iran và Triều Tiên, hai quan điểm bị Bolton phản đối. Dù Trump nói tiến trình hòa đàm với Taliban đã "chết", ông vẫn có thể hồi sinh nó bất cứ lúc nào.

Theo các nguồn tin am hiểu vấn đề, Trump không có vấn đề với việc các cố vấn bày tỏ quan điểm trái ngược. Tuy nhiên, sau gần ba năm ở Nhà Trắng, ông giờ đây đánh giá cao việc có một đội ngũ thống nhất, ủng hộ mình mỗi khi đưa ra quyết định.

Sự thất vọng của Trump với Bolton dường như chủ yếu bắt nguồn từ việc ông tin rằng Bolton đang lợi dụng truyền thông để làm suy yếu những quyết định mà Tổng thống đưa ra trái ý mình. Cách tiếp cận của Ngoại trưởng Pompeo rất khác và nhờ thế giành được sự tôn trọng từ Tổng thống: Ông có thể không đồng ý với Trump nhưng không bao giờ thể hiện công khai.

Có một số thông tin cho rằng Trump có thể cân nhắc để Pompeo vừa làm Ngoại trưởng vừa đảm nhận vai trò cố vấn an ninh quốc gia. Đây không phải điều chưa từng có tiền lệ. Henry Kissinger từng giữ cả hai vai trò đồng thời.

Nhưng những người có kinh nghiệm về an ninh quốc gia nhận định nhiều khả năng Trump sẽ chọn một gương mặt từng làm việc ăn ý với Pompeo, ví dụ như Biegun hay một quan chức khác ở Bộ Ngoại giao.

Nhưng dù đưa ra lựa chọn thế nào, điều Trump muốn vẫn là một người có bản năng chính trị mạnh mẽ ở vị trí lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia, vốn sẽ giúp ích cho cuộc vận động tái tranh cử của ông.

"Tất cả điều này đều phần nào mang động cơ chính trị, vì thế Trump sẽ rất nhạy cảm với nó", Wright đánh giá.

Brian Hook, đặc phái viên Mỹ về Iran. (Ảnh: Reuters).

Theo VNE