Tận dụng tốt cơ hội khống chế thành công dịch Covid-19 để phát triển kinh tế là điều mà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh nhiều lần khi phát biểu khai mạc Hội nghị Chính phủ với địa phương 6 tháng đầu năm được tổ chức sáng 2/7.

Thủ tướng cho rằng việc sớm kiểm soát được dịch bệnh là một tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, không vì kinh tế mà để dịch bệnh quay trở lại, ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

"Nhiệm vụ phát triển kinh tế cấp bách hơn bao giờ hết"

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết dịch Covid-19 tác động rất mạnh đến nền kinh tế trong quý II khi chỉ đạt tăng trưởng 0,36%. Trong bối cảnh này, ông cho rằng nhiệm vụ phục hồi và phát triển kinh tế là cấp bách hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, bài toán phục hồi kinh tế phải đáp ứng được yêu cầu là kiên quyết không để dịch bệnh quay lại Việt Nam. Bối cảnh tình hình thế giới, nhất là các nước đối tác lớn vẫn rất phức tạp.

Ông dẫn báo cáo của OECD dự báo nếu để dịch bệnh quay trở lại lần hai, GDP thế giới có thể mất 8%, còn nếu không để dịch bệnh bùng phát lần hai, GDP toàn cầu mất 6%. Đây được coi là mức giảm mạnh nhất từ cuộc đại khủng hoảng 1929-1933.

“150 năm qua, chưa bao giờ có một cuộc khủng hoảng y tế dẫn đến một cuộc khủng khoảng kinh tế toàn cầu lớn như thế”, Thủ tướng nói.

Về tình hình trong nước, người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh Việt Nam là nền kinh tế hội nhập sâu rộng, xuất nhập khẩu gấp 2 lần GDP nên chịu ảnh hưởng lớn bởi dịch bệnh. Dịch Covid-19 làm quý II tăng 0,36%, thấp nhất cho hàng chục năm qua. Tăng trưởng nửa đầu năm chỉ đạt 1,81%. Trong khi đó, tiêu dùng giảm, xuất khẩu giảm, riêng khách quốc tế giảm 99,3%.

Tuy nhiên, Chính phủ cơ bản đạt được “mục tiêu kép”, vừa kiểm soát dịch bệnh, vừa đạt mức tăng trưởng dương, cao hàng đầu thế giới. Ông cho rằng Chính phủ có thể kiềm chế lạm phát xuống dưới 4%, đúng mục tiêu Quốc hội giao từ đầu năm.

Thủ tướng dẫn báo cáo của nhiều tổ chức và tờ báo quốc tế đánh giá Việt Nam đã thành công trong kiểm soát dịch bệnh và bước đầu phục hồi kinh tế. Ông nhấn mạnh tuy tăng trưởng thấp, nhưng trong bối cảnh quốc tế như hiện nay, cần bình tĩnh, chủ động, vững tin trong chủ động nắm bắt tình hình, không được bi quan.

Người đứng đầu Chính phủ nhắc lại truyền thống của dân tộc Việt Nam là mỗi khi gặp gian khó cũng chính là thời điểm để bản lĩnh, trí tuệ và sự đoàn kết, chung sức, đồng lòng của dân tộc Việt Nam toả sáng.

“Đây là thời điểm lửa thử vàng, gian nan thử sức, càng khó khăn càng nỗ lực, vượt khó vươn lên”, ông nói.

Dư địa tài khóa và tiền tệ của Việt Nam còn lớn

Không bi quan hay ngại khó, song theo Thủ tướng, cần dự báo tình hình còn rất khó khăn, kinh tế thế giới suy thoái nặng nề, chưa thể phục hồi trong ngắn hạn. Ông muốn nghe hiến kế để có những chính sách đặc biệt, vừa ngăn dịch bệnh quay lại, vừa phát triển mạnh và nhanh về kinh tế, xã hội.

Nhiều nhóm giải pháp cũng được Thủ tướng nêu ra, định hướng tại hội nghị.

Thứ nhất, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ổn định kinh tế vĩ mô. Theo Thủ tướng, kinh tế vĩ mô còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, giá dầu thô biến động mạnh, liên tục những ngày qua 4 lần tăng giá dầu, giá thịt lợn còn cao, rủi ro tài chính, tiền tệ gia tăng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Ảnh: Quang Hiếu/VGP.

Vì thế, cần nhìn rõ rủi ro bên ngoài và bên trong để có giải pháp kịp thời; duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thu hút đầu tư, tạo nền tảng ổn định và phát triển kinh tế xã hội.

Thủ tướng ví cỗ máy tăng trưởng của Việt Nam như "cỗ xe tam mã", gồm 3 cấu phần quan trọng là đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng.

"Phải dùng mọi biện pháp để thúc đẩy cỗ xe tam mã này, tạo động lực cho phát triển đất nước", ông nói.

Thứ hai, về điều hành chính sách tài khoá, tiền tệ, tinh thần được Thủ tướng quán triệt là không chỉ phòng thủ dịch bệnh mà còn phải tiến công để phát triển. Ông nhận định dư địa tài khóa và tiền tệ của Việt Nam còn lớn. Do đó, đặt câu hỏi việc duy trì chính sách tài khóa, tiền tệ có phải là giải pháp đúng trong bối cảnh hiện nay hay không, trong khi các nước bơm tiền, tăng thâm hụt ngân sách… để kích thích tăng trưởng.

Ông dẫn ý kiến cho rằng nếu kinh tế không đạt, nghèo đói, bất ổn… liệu có giữ được ổn định vĩ mô hay không.

"Tăng trưởng là điều quan trọng, nhưng việc điều hành cuối cùng cũng vì lợi ích tổng thể, việc làm của người dân, nên cần điều hành linh hoạt. Vấn đề là điều hành như thế nào, liều lượng ra sao", ông nêu vấn đề.

Thứ ba, trong vấn đề giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng đánh giá chưa đáp ứng yêu cầu đề ra. Ông nhắc đến việc giải ngân 6 tháng đầu năm chỉ đạt 33%, giải ngân ODA đạt 10%, trong khi còn 700.000 tỷ đồngvốn chờ.

"Nếu giải ngân tốt sẽ kích cầu rất hiệu quả, tạo động lực cho tăng trưởng”, ông nhấn mạnh vè yêu cầu các bộ ngành, địa phương có giải pháp, chế tài giải ngân hết số vốn này.

Người đứng đầu Chính phủ nhắc đến việc các dự án thường gặp vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, và đề nghị bí thư, chủ tịch các địa phương "xắn tay" vào cuộc giải quyết vấn đề này.

Tận dụng nhu cầu của 100 triệu dân

Thứ tư, người đứng đầu Chính phủ cho rằng khi thị trường quốc tế và cầu nội địa giảm, phải có biện pháp gì để mở rộng thị trường mới, kích cầu tiêu dùng nội địa. Ông đặt câu hỏi việc đáp ứng nội nhu của 100 triệu dân nước Việt thì đã làm tốt chưa. Do đó, các bộ ngành phải có chính sách để tận dụng điều này.

Thứ năm, Thủ tướng nhắc nhở các bộ ngành phải rà soát quy định của pháp luật, giảm thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

“Tinh thần phải phục vụ nhân dân, phục vụ cho sự phát triển của doanh nghiệp mới tạo được động lực phát triển. Các anh cứ quyền anh, quyền tôi, gây khó khăn, khó dễ cho nhà đầu tư thì không bao giờ tạo được động lực”, Thủ tướng lưu ý.

Các bộ trưởng, trưởng ngành dự hội nghị. Ảnh: Quang Hiếu/VPG.

Thứ sáu, người đứng đầu Chính phủ gợi mở hướng phát triển một số lĩnh vực kinh tế mới như kinh tế ban đêm, kinh tế số, kinh tế đô thị… Theo ông, những cái này rất mới, địa phương nào biết chỉ đạo sẽ góp phần phát triển kinh tế rất lớn.

Thứ bảy, ông đặt câu hỏi làm thế nào để thu hút vốn đầu tư toàn xã hội, vốn tư nhân, vốn đầu tư FDI vào Việt Nam. Thủ tướng cho rằng nhiều nguồn vốn sẽ không vào Việt Nam nếu không tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng và các điều kiện thu hút khác. Ông yêu cầu phải bỏ ngay những điều bất hợp lý, xử lý nghiêm cán bộ nhũng nhiễu doanh nghiệp và người dân.

Cuối cùng, Thủ tướng đề nghị các đại biểu phát biểu thẳng thắn, tìm được một lời giải cho bài toàn đặt ra, vừa phát triển kinh tế, vừa không để dịch bệnh quay trở lại.

"Chúng ta đã đi được nửa chặng đường, còn 180 ngày nữa. Cần có hành động quyết tâm cụ thể hơn, để vượt qua khó khăn trong năm đại dịch này", ông nói.