Một trong những nội dung quan trọng được đoàn giám sát Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ ra là, nhiều dự án giao thông được cải tạo, nâng cấp theo hình thức BOT nhưng lại đặt trạm thu phí trên các tuyến đường huyết mạch, độc đạo (các tuyến quốc lộ và Đường Hồ Chí Minh), hạn chế quyền lựa chọn của người dân.

Nhiều trạm BOT đặt trên tuyến đường huyết mạch, độc đạo

Bên cạnh đó, một số dự án tuyến huyện thực hiện theo hình thức hợp đồng BT nhưng lại được chuyển sang hình thức đầu tư BOT mà chưa nhận được sự đồng thuận của người dân. Điển hình tại các dự án cải tạo, nâng cấp đường 39B, đoạn từ thị trấn Thanh Nê - Diêm Điền, tỉnh Thái Bình.

Ngoài ra, còn một số hiện tượng đầu tư thiếu đồng bộ, thiếu đường dẫn kết nối vào dự án như cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, Dự án Pháp Vân - Cầu Giẽ gây ùn tắc ở các lối vào, ra.

Từ những kết luận trên, đoàn giám sát kiến nghị Bộ GTVT và địa phương phải rà soát, xây dựng tiêu chí rõ ràng để xác định tuyến đường nào có thể đầu tư theo hình thức PPP, tuyến đường nào phải đầu tư bằng vốn ngân sách hoặc kết hợp nhiều hình thức đầu tư.

Theo đề xuất của đoàn giám sát, hình thức PPP chỉ nên áp dụng với những dự án làm mới. Không đầu tư các dự án nâng cấp, cải tạo các đường độc đạo hiện hữu theo hình thức hợp đồng BOT có thu phí người sử dụng, trường hợp cấp thiết phải tiến hành quy trình tham vấn các đối tượng liên quan, đặc biệt là ý kiến của người dân địa phương tuyến đường đi qua.

Cùng với việc đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, phải tiến hành rà soát lại các vị trí đặt trạm, an hành tiêu chí thành lập trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ, xây dựng mức thu phí phù hợp.

Kiến nghị kiểm điểm Bộ GTVT, Bộ Tài chính về sai sót BOT

Trước đó, Thanh tra Chính phủ cũng vừa ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, BT thuộc lĩnh vực giao thông. Theo đó, cơ quan này tiến hành thanh tra 7 dự án (5 dự án BOT, 1 dự án BT, 1 dự án kết hợp cả BOT và BT).

Tại 7 dự án được thanh tra, cơ quan này phát hiện các nhà đầu tư phê duyệt sai tăng về đơn giá định mức, chế độ tiền lương, phụ cấp hoặc các yếu tố phát sinh không đúng thực tế với số tiền trên 316 tỷ đồng.

Ngoài ra, qua kiểm tra 78 dự án đầu tư theo hình thức BT và BOT Bộ GTVT đã triển khai thực hiện, thì cả 78 dự án Bộ GTVT đều không lựa chọn được nhà đầu tư nào theo hình thức đấu thầu. Một số nhà đầu tư được lựa chọn có năng lực hạn chế, không đáp ứng yêu cầu của dự án.

Kết luận thanh tra cũng nêu rõ hầu hết dự án BT và BOT đều thực hiện tại các khu vực giao thông trọng yếu, có mật độ tham gia giao thông lớn, đặt các trạm thu phí có khoảng cách gần nhau bất hợp lý, giá phí cao, tăng nhanh... Điển hình là các trạm BOT trên địa bàn Hà Nội, Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên và Hòa Bình).

Ngoài ra, Bộ GTVT đã phê duyệt nhiều cải tạo đường cũ và xây dựng đường mới thành một dự án sau đó thu phí ở hai nơi. Đây là việc làm không hợp lý. Theo quy định, việc cải tạo đường cũ này phải thực hiện bằng nguồn Quỹ bảo trì đường bộ. Bộ GTVT phê duyệt ghép vào là không đúng quy định.

Việc xác định lưu lượng xe lấy căn cứ áp dụng để thu phí không hợp lý. Có dự án chưa hoàn thành (giá trị đầu tư mới 30%) nhưng giá thu phí đã tương đương dự án đầu tư mới.

Thanh tra Chính phủ khẳng định Bộ GTVT chịu trách nhiệm chung về những sai sót trên. Bộ Tài chính chịu trách nhiệm liên quan đến việc thu phí chưa hợp lý, thỏa thuận việc đặt trạm thu phí chưa đảm bảo nguyên tắc.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng yêu cầu 2 đơn vị này phải kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân liên quan.

Theo Đất Việt