Đó là chia sẻ của Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa điều trị tâm thần phân liệt, Viện Sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch Mai khi bàn về tình trạng loạn thần do sử dụng ma túy đá.

Trong ngày Quốc tế phòng chống lạm dụng và buôn lậu ma túy (26/6), bà Zhuldyz Akisheva, Giám đốc quốc gia Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho biết: việc lạm dụng đa chất ma túy, ma túy tổng hợp, trong đó việc sử dụng kết hợp các dược phẩm do bác sỹ kê đơn và các chất bị cấm, tiếp tục là một thực tế đáng lo ngại. 

Đặc biệt, các chất hướng thần (NPS) xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường đang trở thành mối quan ngại lớn về y tế công cộng. Đây là một vấn đề đáng báo động. Tuy nhiên các chất NPS vẫn đang hợp pháp. NPS được bán công khai, cả trên mạng internet, dù chưa được kiểm chứng độ an toàn, và có thể nguy hiểm hơn nhiều so với các loại ma túy truyền thống.

PV đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Nguyễn Văn Dũng về vấn đề này.

Thưa bác sĩ, Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm của LHQ đang báo động sự gia tăng của các loại ma túy mới, đặc biệt là chất hướng thần. Vậy chất hướng thần đó sử dụng trong y học như thế nào?

Các thuốc hướng thần là tổng hợp các loại thuốc an thần kinh. An thần kinh chủ yếu gây ngủ, ức chế, hoặc đồng tác dụng với các loại thuốc khác, làm tăng tác dụng, êm dịu, gây ngủ. Hay kết hợp với thuốc hướng thần là các loại thuốc kích thần, các loại thuốc gây ảo giác, gây trạng thái đê mê, phiêu diêu. 

Vì sao các thuốc này lại bị gọi là ma túy đá? Và khi sử dụng ma túy đá lại thường sử dụng kèm với chất hướng thần, thưa bác sĩ?

Chất Amphetamin chính là một loại ma túy tổng hợp. Dân gian gọi nó là đá vì viên màu trắng sữa, trắng đục, giống đá.

Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa điều trị tâm thần phân liệt, Viện Sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch Mai: Đối tượng sử dụng ma túy đá chủ yếu là lứa tuổi học sinh, sinh viên và vào mùa thi cử lượng bệnh nhân “áo trắng” tăng lên. ẢNh NL

Đây là một chất kích thần, thời gian bán hủy của nó khoảng từ 48 đến 72 giờ. Thường trong những trạng thái đó thì sẽ bệnh nhân sẽ phiêu diêu, sống trong ảo giác. Sau khi hết cảm giác, thì bệnh nhân sẽ đi vào trạng thái lờ đờ, mệt mỏi, đôi khi rối loạn về tâm thần.

Ngoài ra, người sử dụng còn sử dụng cả thuốc bình thần. Thuốc bình thần là những loại thuốc êm dịu, gây ngủ, giảm lo âu. Những loại thuốc đó được bán rất nhiều, gần như rộng rãi. Mặc dù thuốc phải bán theo đơn, nhưng vẫn trôi nổi trên thị trường, mua rất dễ. 

Khi người ta chơi, và sử dụng nó một thời gian sẽ giảm những tác hại lo âu của cuộc sống bình thường và giấc ngủ sẽ sâu hơn, ngon hơn. Nhưng nếu không được sử dụng đúng theo chỉ định của bác sĩ thì sẽ dễ gây việc lạm dụng nó.

Nói như vậy có nghĩa là các chất hướng thần, bình thần khi sử dụng đúng sẽ có tác dụng tốt, thưa bác sĩ?

Tất cả những thuốc người ta đã chế phẩm ra đều tốt cả, nếu dùng đúng liều thì đều có mục đích chữa bệnh. Nhưng việc lạm dụng một số những tác dụng phụ của nó để hưởng thụ cũng như là để tạo cho mình cảm giác riêng của những loại thuốc đó thì sẽ có hại.

Ví dụ như  thuốc phiện, trước chiến tranh thế giới lần 2, thì người ta dùng nó làm giảm đau, chữa ho, chống lạnh cho các chiến binh, nhưng sau đó người ta lạm dụng nó và gây nghiện. Trước năm 1937, người ta nghiên cứu ra heroin dành cho chiến binh là chính, sau này thì người ta dùng để thỏa mãn cảm giác của từng chiến binh một và dần lạm dụng nó cho nhân dân mình. 

Đối với các loại thuốc hướng thần người ta nghiên cứu ra để điều trị các bệnh về tâm thần, những người rối loạn về chu trình giấc ngủ, rối loạn về cơ thể, rối loạn về cảm xúc. Nhưng sau này, người ta mượn một số tác dụng phụ của thuốc đó, lạm dụng dẫn đến nghiện.

Trong các loại ma túy, vì sao xu hướng sử dụng ma túy đá, ma túy tổng hợp đang phổ biến và chiếm vị trí độc tôn hiện nay?

Bởi tính dễ sử dụng và tiện lợi, thời gian bán hủy lâu hơn.

Những đối tượng đi vào vũ trường thường dùng MTTH  để tăng sự sảng khoái, hưng phấn và cảm giác đê mê. Chỉ cần 1 viên hoặc 1/3 viên ecstasy cho vào 1 chai rượu thì cũng có khả năng làm cho 1 hội 10 người rơi vào trạng thái đê mê trên sàn nhảy. Ảnh minh họa

Đối tượng nào thường sử dụng MTTH và thời gian nào sử dụng nhiều nhất, thưa bác sĩ?

Thường là các thanh niên, sinh viên thường sử dụng nhiều hơn. Đối với người phải lái xe đường dài, hoặc những học sinh sắp thi cử người ta dùng nó để tạo sự tỉnh táo. Những đối tượng đi vào vũ trường dùng nó để tăng sự sảng khoái, hưng phấn.

Tùy từng thời điểm mà số bệnh nhân loạn thần do sử dụng ma túy tăng hay giảm. Tuy nhiên, đối tượng sử dụng ma túy đá chủ yếu là lứa tuổi học sinh, sinh viên và vào mùa thi cử lượng bệnh nhân “áo trắng” tăng lên.

Khó khăn lớn nhất trong việc điều trị bệnh nhân quá kích do sử dụng MTTH là gì, thưa bác sĩ?

MTTH khó nghiện và cũng rất khó cai. Ma túy tổng hợp khó nghiện hơn, thời gian bán hủy của nó dài hơn. Nói chung tất cả các loại ma túy đều khó nghiện. Không phải dùng một lần là có thể nghiện được ngay, mà phải dùng rất nhiều lần. 

Do tập tính chia làm 4 giai đoạn: giai đoạn thứ nhất là hút cho vui. Giai đoạn 2 là hút thành từng đợt. Giai đoạn 3 là lạm dụng nó. Và giai đoạn 4 là lệ thuộc vào nó. Trong 4 giai đoạn đó, chu kì phải liên tục, chứ không phải một sớm một chiều mà nghiện ngay được.

Người nghiện MTTH khó điều trị nhất là bởi những tập tính, xã hội, cộng đồng xã hội. Hậu quả để lại chủ yếu là những rối loạn về tâm thần. Vì sau khi sử dụng người dùng  thường rơi vào trạng thái đê mê, kích thần nên người ta có thể sử dụng và tái sử dụng ngay lập tức. 

Người nghiện MTTH khó điều trị nhất là bởi những tập tính, xã hội, cộng đồng xã hội. Hậu quả để lại chủ yếu là những rối loạn về tâm thần. Vì sau khi sử dụng người dùng  thường rơi vào trạng thái đê mê, kích thần nên người ta có  thể sử dụng và tái sử dụng ngay lập tức. Ảnh minh họa.

Trên thế giới người ta thường điều trị theo cách thay đổi những tập tính xã hội như cho vào những trung tâm, cách biệt với môi trường bên ngoài. Nhưng nó phải trên tinh thần tự nguyện, nếu không sẽ liên quan đến việc vi phạm nhân quyền.

Bác sĩ có những khuyến cáo gì đối với cộng đồng trong vấn đề này?

Về phía học đường, các thầy cô giáo nên có những bài học về thuốc kích thần để giảng cho học sinh, sinh viên.  Lực lượng chức năng cần quản lí chặt chẽ hơn về các loại thuốc gây ảo giác, thuốc kích thích và đặc biệt cần có những quy tắc quản lí chặt chẽ các loại thuốc hướng thần đang được sử dụng, lạm dụng.

Các thuốc hướng thần, truyền thông cần nói nhiều hơn tác dụng của các loại thuốc đó, hướng dẫn người ta sử dụng, không nên lạm dụng, tự ý đến hiệu thuốc mua các loại thuốc đó để sử dụng.

Xin cảm ơn bác sĩ!

Theo Infonet