Khoản 1 Điều 25 Nghị định 89-1998 của Chính phủ (ban hành quy chế về tạm giữ, tạm giam) quy định: Khi cơ quan điều tra và VKS thống nhất cho chôn cất thì trưởng nhà tạm giữ, giám thị trại giam làm thủ tục khai tử với chính quyền cơ sở và tổ chức chôn cất. Trường hợp thân nhân người chết làm đơn đề nghị và có xác nhận của chính quyền địa phương thìcó thể bàn giao thi hài cho họ…

Quy định tùy nghi

Hai từ có thể đã làm quy định trên mang tính tùy nghi, tức trong trường hợp thân nhân người chết làm đơn xin nhận xác và có xác nhận của chính quyền địa phương thì cơ quan chức năng có thể chấp nhận hoặc có thể không.

Theo một thẩm phán TAND TP.HCM, khi sử dụng hai từ có thể trong quy định, có thể ý chí của nhà làm luật thời đó là muốn phòng ngừa khả năng thân nhân quá khích, gây khó khăn cho cơ quan chức năng sau khi nhận xác. Hoặc cũng có thể người xấu số mắc các bệnh truyền nhiễm, nếu đưa về cộng đồng thì sợ không bảo đảm vệ sinh an toàn cho người dân.

Cha mẹ chị Yến đau đớn trước cái chết của con. Ảnh: T.LỘC

“Tuy nhiên, cứng nhắc như vậy là không ổn vì nếu cơ quan chức năng giải thích rõ ràng, đầy đủ về nguyên nhân chết cũng như các vấn đề khác thì không gia đình nào lại không hợp tác. Vấn đề là mọi chuyện diễn ra bình thường hay khác thường, cách hành xử của cơ quan chức năng có hợp lý, minh bạch hay không mà thôi” - vị thẩm phán này nói.

Luật sư Trần Hải Đức (Đoàn Luật sư TP.HCM) cũng nhận xét do quy định tùy nghi trong Nghị định 58 nên nếu thân nhân của người chết có đến, có xin đưa xác về mà cơ quan chức năng không cho và chủ động mai táng thì cũng không có gì sai.

“Đây là điều rất bất hợp lý. Nghĩa tử là nghĩa tận. Truyền thống của người Việt ta là tương thân tương ái. Việc cho phép thân nhân nhận xác không chỉ phù hợp với pháp luật mà còn đúng đạo đức, phong tục tập quán. Trong khi đó, quy định tùy nghi trong Nghị định 89 dẫn đến tình trạng cơ quan chức năng hành xử tùy tiện. Cần phải sửa đổi quy định theo hướng trong trường hợp thân nhân người chết làm đơn đề nghị và có xác nhận của chính quyền địa phương thì cơ quan chức năng phải bàn giao thi hài cho họ (bỏ từ có thể)” - luật sư Đức đề xuất.

Đã lạc hậu, cần sửa đổi

TS Nguyễn Duy Hưng (Trưởng khoa Luật Trường ĐH Thủ Dầu Một, Bình Dương) thì cho rằng quy định tại khoản 1 Điều 25 Nghị định 89 được ban hành từ năm 1998, đến nay đã lạc hậu, không theo kịp được xu thế mới, tình hình mới.

TS Hưng phân tích: Luật Thi hành án hình sự năm 2010 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2011) đã cho phép giao xác tử tù cho thân nhân. Điều này được cụ thể hóa bằng Thông tư số 39-2012 của Bộ Công an (có hiệu lực từ ngày 20-8-2012) cho phép thân nhân được phép nhận xác tử tù mang về nhà mai táng. Vì vậy, đã đến lúc cơ quan có thẩm quyền cần sửa đổi ngay Nghị định 89 cho phù hợp với tinh thần chung của Luật Thi hành án hình sự.

Luật sư Nguyễn Toàn Thiện (Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bình Thuận) cũng so sánh: “Người mang án tử hình gây ra tội ác tày trời, sau khi bị thi hành án thì thân nhân được nhận xác. Vậy cớ gì người đang trong quá trình điều tra chưa biết có tội hay không lại không được? Vì lý do gì đó họ không may chết trong nhà tạm giữ, trại tạm giam thì có gì đâu mà phải làm khó chuyện giao xác cho gia đình?”.