Tiến sĩ Trần Đình Bá, Hội viên Hội kinh tế & vận tải đường sắt Việt Nam vừa chia sẻ với Đất Việt sau thông tin Bộ Giao thông vận tải quyết định hủy làm đường sắt cao tốc thay bằng đường sắt tốc độ cao.

Hơn 1 thập kỷ nghiên cứu sâu về đường sắt cao tốc

PV: - Được biết, ông là người nhiều lần lên tiếng phản đối dự án xây dựng đường sắt cao tốc (ĐSCT) ở Việt Nam. Nhưng mới đây các chuyên gia tư vấn Nhật Bản đã có buổi làm việc với bộ Giao thông vận tải và đưa ra 4 phương án cải tạo đường sắt Bắc - Nam và Bộ Giao thông vận tải đã quyết định không làm đường sắt cao tốc, chuyển sang làm đường sắt tốc độ cao.

Phương án xây mới đường sắt đôi khổ 1,435m, tốc độ 160-200 km/giờ đã được Bộ GTVT chọn để báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội xin ý kiến về chủ trương phát triển. Vậy ở góc độ chuyên gia, xin ông cho biết ý kiến của mình về các phương án trên cũng như quyết định của Bộ GTVT?

"Làm đường sắt cao tốc là ý tưởng của những người thích đùa" - TS Trần Đình Bá

TS Trần Đình Bá: -  Đúng như tôi đã khuyến cáo, tham vọng Đường sắt cao tốc là "ý tưởng của những ngưới thích đùa". Hơn 1 thập kỷ nghiên cứu sâu về Đường sắt cao tốc, tốn nhiều công sức tiền bạc, đặc biệt là thời cơ vận hội… nhưng dù sao quyết định dừng lại là sáng suốt!

Rất tiếc là chúng ta đã nhận được bài học sai lầm khi “bức tử”  tuyến đường sắt quốc gia khổ 1 mét bằng tà vẹt 1.067 BTCT tiêu chuẩn Nhật Bản, đưa đường sắt quốc gia lao theo sai lầm của đường sắt Nhật Bản và đến nay đã thực sự bế tắc “tiến - thoái lưỡng nan, có tiếp tục hay không tiếp tục vì dự án đang dang dở!

Nay tham vọng làm đường sắt tốc độ cao hai chiều riêng biệt là tham vọng không kém gì đường sắt cao tốc.

PV: -Theo ông nên chọn phương án nào và vì sao cần chọn?

TS Trần Đình Bá: - Không có phương án nào chọn được cả! Đường đơn mà còn lo chưa xong lại còn đòi đường đôi, cứ “đứng núi này trông núi nọ”, cứ “đẽo cày giữa đường" thế này 50 năm nữa Bộ GTVT vẫn còn luẩn quẩn! Lẽ ra theo “văn hóa giao thông" anh đã kêu gọi hiến kế thì phải trân trọng hiến kế chứ!

Việt Nam đang quá sùng bái lệ thuộc vào tư duy “ngoại binh”. Trong kháng chiến chỉ có một kỹ sư Trần Đại Nghĩa mà làm cho bộ máy chiến tranh thực dân điên đầu, kháng chiến thành công; vậy mà nay có tới 300 tiến sỹ đường sắt, 5 triệu kỹ sư, hàng trăm trường Đại học Viện nghiên cứu mà “botay.com”.

Không mở rộng hiện đại được đường sắt quốc gia là một thất bại nặng nề về khoa học công nghệ! Chúng ta đang ở đáy của khoa công nghệ vì đường sắt quá lạc hậu, tụt hậu. Không mở rộng hiện đại được đường sắt quốc gia là một điều đáng hổ thẹn. Nếu làm theo sáng kiến của tôi từ 2005 đến nay chúng ta đã có đường sắt hiện đại rồi ! 

PV: - Trước đây ông cho rằng đường sắt cao tốc không phù hợp để xây dựng ở Việt Nam vì nhiều lý do, nhưng nay với phương án làm đường sắt tốc độ cao (tàu chạy tốc độ 200km) theo ông là có phù hợp?

TS Trần Đình Bá: - Đúng như thế, đường sắt cao tốc không phù hợp vì là thứ xa xỉ chỉ chở được hành khách mà không chở được hàng hóa thì để làm gì !?

Cái mà VN cần là Đường sắt quốc gia 1.435m tốc độ cao 150-200 km/h. Tôi đã gửi Luận án Tiến sĩ  này đến Thủ tướng, Bộ trưởng GTVT và các hội Khoa học kỹ thuật, được Thủ tướng quan tâm có công văn chỉ đạo. Đây mới là sự lựa chọn khôn ngoan và thông minh của tiến sĩ VN.

Trí tuệ chúng ta có cơ mà, chỉ số IQ chúng ta cao cơ mà! Không lẽ 300 tiến sĩ ở Bộ GTVT bó tay mà 16. 000 tiến sỹ, 9.000 giáo sư  bó tay, vậy thì còn gì là danh dự !
 
PV: - Thưa tiến sĩ, đường sắt cao tốc và đường sắt tốc độ cao có gì khác nhau (về vận tốc bao nhiêu, các tiêu chí để làm đường sắt cao tốc, đường sắt tốc độ cao như thế nào?)? Khi xây dựng đường sắt cao tốc việc chuẩn bị cơ sở hạ tầng sẽ phải lưu ý vấn đề gì?

TS Trần Đình Bá: - Đường sắt cao tốc khổ 1.435m tốc độ 300 km/h chỉ chở được hành khách, không chở được hàng hóa, đây là loại ĐS nhẹ phù hợp để kết nối 2 đại đô thị trên 2 triệu dân.

Còn đường sắt tốc độ cao 150-200 km/h là đường sắt quốc gia khổ 1.435m trở lên, đây là loại đường sắt hạng nặng chở được hàng hóa và hành khách, nó mới thực sự là đường sắt Chiến lược phục vụ quốc phòng an ninh.

Chỉ cần mở rộng đường sắt quốc gia khổ 1.435m

PV: -Trên thực tế, đường sắt cao tốc ở châu Âu hiện nay chạy với tốc độ từ 160km đến 350 km/h, nghĩa là tương đương với dự tính đường sắt tốc độ cao mình đang vẽ ra để làm điều này chứng tỏ các tiêu chí kỹ thuật để xây dựng đường sắt tốc độ cao ngang bằng hoặc xấp xỉ bằng với đường sắt cao tốc. Vậy với tư cách là 1 nhà khoa học, chuyên gia... ông có nhận xét gì?

Đầu máy điện tử 4000 mã lực hiện đại nhất thế giới lật nhào

TS Trần Đình Bá: - ĐS quốc gia tốc độ cao khổ 1.435m nên mô men kháng lật rất tốt, cách đây 13 năm Pháp chạy thử nghiệm bằng tàu bánh sắt tốc độ lên tới 530 km/h cơ mà.

Hầu hết các nước đều chạy thương mại tốc độ cao 150-200 km/h vừa an toàn  vừa tiết kiệm. Tốc độ trên 250km/h là “ tốc độ tử thần" rất nguy hiểm. Thảm họa ĐSCT Ôn Châu Trung Quốc cảnh báo điều đó.

Xem bảng phân loại ĐS quốc gia  và tính năng từng loại đường:

Qua bảng trên để thấy việc kiên cố hóa ĐS khổ 1 mét hiện nay bằng tà vẹt tiêu chuẩn Nhật Bản 1.067 để chạy 120 km/h như họ đã từng công bố là một sai lầm về kỹ thuật công nghệ “tiền mất tật mang”;  "thay màu da trên xác chết" giống đúc như Vinashin, Vinaline kinh doanh đồ cổ tàu biển và ụ tàu, để lại hậu quả nặng nề.

Chỉ khổ 1.435m mới có tốc độ thường 100-140 và tốc độ cao 150-200 km/h. Qua đây để thấy nhiều Tiến sỹ đường sắt của ta và cả tiến sỹ trong nhóm JICA còn đang lúng túng, chưa phân loại  được đường sắt và còn vi phạm Luật đường sắt Việt Nam!
 
 PV: - Với bài toán tổng vốn đầu tư, nếu xây dựng đường sắt cao tốc thì tổng vốn đầu tư chừng 58 tỷ đô, còn xây dựng đường sắt tốc độ cao hết khoảng 40 tỷ đô. Con số tiết kiệm vốn đầu tư khoảng 16 - 18 tỷ đô nhưng, xét về đầu tư lâu dài, hiệu quả cao thì đường săt cao tốc có lợi hơn hay đường sắt tốc độ cao có lợi hơn, thưa ông?

TS Trần Đình Bá: - Cả hai phương 58 tỷ hay  40 tỷ USD đều là “ viễn cảnh “ vì rất xa xỉ. Làm đường sắt  đôi mà chặt khúc hai đọan HN-Vinh và TP.HCM – Nha Trang thì còn ý nghĩa gì, không lẽ từ HN vào TP.HCM phải nhảy tàu qua 3 chặng thế sao?

Tôi vẫn giữ nguyên quan điểm Việt Nam ta chỉ cần mở rộng đường sắt quốc gia khổ 1 mét qua 1.435m , trước mắt chạy tốc độ  vừa 100-140 km/h  hành trình HN - TP.HCM từ 12- 15 tiếng là quá đẹp rồi, sau này giàu có sẽ làm thêm đường đôi từng chặng cho đến hết chạy 150-200 km/h.

Tôi đã nhiều lần trả lời phỏng vấn với báo giới rằng: Mở rộng hiện đại đường sắt quốc gia từ 1 mét lên 1.435m sẽ là sự lựa chọn khôn ngoan và thông minh!

Người VN tự hào chỉ số IQ cao tại sao lại không biết làm chủ để lựa chọn "chiếc áo"  theo ý mình mà cứ phải tùy thuộc vào người bán hàng nước ngoài quảng cáo sản phẩm của họ nhỉ. Bộ trưởng Đinh La Thăng từng trả lời phỏng vấn “không phải thấy áo cô nào đẹp cũng mua ngay cho vợ”, tôi hiểu ý Bộ trưởng!

Quyết định hủy dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam là sáng suốt hợp lòng dân. Còn chọn “chiếc áo đường sắt“ như thế nào thì có lẽ Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng cũng đang để ngỏ cho Nhân dân đặc biệt là các nhà khoa học Việt Nam sự lựa chọn.

Vì đó là  "chiếc áo Đường sắt"  ấm no hạnh phúc bền vững cho cả một dân tộc 90 triệu dân.

Theo Datviet