Ông trùm Brazil sa cơ

Thứ ba, 20/08/2013, 00:07
Vùng đất trang trại quanh São João da Barra rậm rạp cây cối với nhiều đồn điền trồng dứa và mía. Nhưng khung cảnh tĩnh lặng và thôn dã tại nơi hẻo lánh của bang Rio De Janeiro này chỉ là một ảo ảnh, theo hiệp hội các chủ đất địa phương Asprim. Bởi lẽ, São João da Barra hiện là chiến tuyến giữa 2 phe: Nhóm các nông dân nhỏ lẻ tại đây và một bên là ông trùm dầu mỏ Brazil Eike Batista.

Batista đang nỗ lực xây dựng siêu cảng Açu. Khu cảng phức hợp có tổng vốn đầu tư 40 tỉ USD này có quy mô bằng phân nửa diện tích của đảo Manhattan Island và vì thế, buộc phải hy sinh đất canh tác của nhiều hộ gia đình sống xung quanh. Hiệp hội Asprim cho rằng đây là một sự cưỡng ép lấy đất. LLX - nhà phát triển dự án Açu và là công ty thành viên của Tập đoàn EBX (thuộc sở hữu của Batista) - và Codin, cơ quan quản lý phụ trách việc giải tỏa mặt bằng, nói không phải thế.

Tranh chấp với nông dân là điều Batista không hề mong muốn vào lúc này. Công ty khai thác dầu OGX của ông đang bên bờ vực phá sản và hồi tháng 7, ông cho biết các mỏ dầu của Tập đoàn là một sự thất bại và có thể sẽ bị đóng cửa.

Điều đó gần như đã đặt dấu chấm hết cho ông trùm Eike Batista, biểu tượng cho thời kỳ thịnh vượng của Brazil và cho khối quốc gia BRICS trong suốt thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI. Giá trị tài sản ròng của ông năm ngoái được ước tính lên tới hơn 30 tỉ USD nhưng nay đã giảm xuống còn chỉ 200 triệu USD, theo Bloomberg.

CEO
Ông Eike Batista đang giới thiệu với nhà đầu tư về cảng Açu.

Sự sa cơ của Batista là nỗi đau đầu cho hàng loạt các đối tác nước ngoài và nhà đầu tư. Vì sao người từng được ca ngợi là “một trong những doanh nhân khởi nghiệp vĩ đại nhất thế giới” lại rơi vào tình thế khốn đốn này?

Batista cho biết các công ty con thuộc tập đoàn EBX của ông đều có chữ X, hàm ý là nhân gấp nhiều lần số lợi nhuận kiếm được. Và các công ty này sẽ hỗ trợ lẫn nhau để đạt mục tiêu trên. Năm 2006, ông thành lập OGX, xem nó như một con bò sữa với các dự án khai thác dầu lớn. OGX sẽ sử dụng dịch vụ của công ty cung cấp dịch vụ dầu khí OSX, có trụ sở đặt tại cảng Açu của công ty logistics LLX. Công ty năng lượng MPX sẽ cung cấp năng lượng và MMX, công ty khai khoáng, sẽ xử lý các lĩnh vực kinh doanh khác.

Năm 2007, chỉ một thời gian ngắn sau khi ông thành lập OGX, Chính phủ Brazil tuyên bố đã phát hiện ra các mỏ dầu ngoài khơi với trữ lượng được đánh giá là lớn nhất tại châu Mỹ. Batista đã nhanh chóng thổi lên giấc mơ làm giàu nhờ nguồn tài nguyên dường như vô tận này. Và giấc mơ đó đã thu hút hàng loạt nhà đầu tư đổ tiền vào góp vốn trong đó có General Electric (hiện nắm 0,8% cổ phần của Công ty Cổ phần Centennial Asset Brazilian Equity do Batista thành lập).

Đúng lúc đó, mức lãi suất tại các nước phát triển lại đang ở mức thấp kỷ lục, càng khiến các nhà đầu tư đổ xô đi tìm lợi nhuận cao hơn ở nước ngoài và giấc mơ làm giàu của Batista, trong mắt họ, là khoản đầu tư đầy triển vọng. Chính phủ Brazil khi đó lại tăng cường cho các công ty lớn vay thông qua ngân hàng phát triển BNDES.

“Brazil là một đất nước nhiều tiềm năng chưa được khai phá. Tôi rất vui vì mình là người Brazil sống trong thời đại này”, Batista hào hứng phát biểu trong một buổi họp mặt các nhà đầu tư vào tháng 3.2012 do General Electric tổ chức.

Các nhà đầu tư đã vô cùng hào hứng trước viễn cảnh do Batista vẽ ra. Mức vốn hóa thị trường của OGX đã tăng mạnh từ 22 tỉ USD vào lúc niêm yết lên tới 35 tỉ USD khi cuộc họp mặt cổ đông của General Electric diễn ra.

Điểm thu hút của OGX nằm ở công suất sản xuất. Batista đưa ra mức dự báo rất tham vọng về công suất sản xuất của OGX, lên tới 1,4 triệu thùng dầu mỗi ngày vào năm 2020, với lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao (EBITDA) đạt tới 5 tỉ USD vào năm 2014. Thế nhưng tính đến tháng 5 năm nay, lượng sản xuất ra chỉ dưới 10.000 thùng dầu mỗi ngày và EBITDA vẫn âm.

Chuyện này có căn nguyên của nó. Bản thông cáo khi OGX niêm yết trên sàn chứng khoán vào năm 2008 nhiều lần nhấn mạnh rằng ”OGX ở vị thế rất tốt để khai thác nguồn tài nguyên dầu khí dồi dào chưa được khai phá của Brazil mà theo ước tính của các chuyên gia trong ngành là ở mức xấp xỉ 70-100 tỉ thùng dầu”.

Nhưng bản thông cáo cũng khuyến cáo rằng các giếng dầu trước đây khoan gần một số các giếng lớn có triển vọng của OGX tại Campos Basin “không có tính khả thi về thương mại vào lúc đó”. Nhưng nó cũng trấn an nhà đầu tư là các công nghệ kỹ thuật sản xuất, khai thác và giá dầu hiện tại đã biến những rủi ro này “trở nên rất thấp”.

Hóa ra, rủi ro lại rất cao vì sau nhiều tháng sản lượng vẫn không đạt mức dự báo. Trong báo cáo đầu tháng 7.2013, OGX cuối cùng đã thừa nhận “công nghệ khai thác dầu vẫn chưa có”.

Cổ phiếu của OGX và các công ty trong Tập đoàn EBX đã rớt giá thảm hại. “Vì không có dầu thì công ty mẹ EBX cũng dường như đến bờ vực phá sản”, UBS cho biết trong một báo cáo. Hầu hết các ngân hàng Brazil đều có cho vay trong các dự án của Batista. Đau nhất là BNDES khi cho EBX vay tới khoảng 10,4 tỉ real (tương đương 4,5 tỉ USD) trong khi ngân hàng quốc doanh Caixa Econômica và các ngân hàng tư nhân Bradesco và Itaú cho vay hơn 1 tỉ real (mỗi ngân hàng). BTG, một ngân hàng đầu tư nhỏ hơn, thì cho vay 649 triệu real, theo ước tính của Ngân hàng Mỹ Bank of America Merrill Lynch.

Batista đã buộc phải tiến hành tái cấu trúc. Ông bán lại số cổ phần kiểm soát tại công ty sản xuất điện MPX và bắt đầu giảm quy mô của hãng đóng tàu OSX và đang tìm kiếm các nhà đầu tư cho công ty khai thác MMX và cảng Açu.

Tiền thu từ các thương vụ như vậy dự kiến sẽ được dùng để trả cho các ngân hàng. Những người nắm giữ trái phiếu đã cho OGX vay gần 4 tỉ USD sẽ bị trắng tay khi Tập đoàn cạn vốn.

Các nhà đầu tư đã có các phản ứng trái ngược nhau. Ông Willian Magalhães, đã mua 21.000 cổ phiếu của Công ty kể từ tháng 1.2013, cho biết: “Tôi vẫn tin vào triển vọng dài hạn của Công ty”.

Một số khác thì nổi giận khi Batista không giữ đúng cam kết. Họ cũng rất tức giận khi Batista bán ra cổ phiếu chỉ 2 tuần trước khi xuất hiện tuyên bố rằng các mỏ dầu của ông không hoạt động. “Làm gì có sự trùng hợp như thế? Đối với chúng tôi, đây là vụ giao dịch nội gián tồi tệ nhất trong lịch sử chứng khoán Brazil”, Aurélio Valporto nhận xét. Ông là 1 trong nhóm 60 nhà đầu tư nhỏ lẻ đang dự tính kiện Batista và OGX ra tòa.

Trên tờ Valor Economico, Batista đã biện hộ cho hành động của mình. Ông nói ông là người bị mất nhiều nhất. “Thật không công bằng và không chấp nhận được khi nghe rằng tôi đã cố tình nói sai sự thật để mọi người tin vào một giấc mơ hảo huyền. Người tin tưởng nhiều nhất vào OGX chính là tôi. Tôi vẫn tiếp tục tin vào điều đó và cũng bởi niềm tin này, chúng tôi đã tái cấu trúc công ty trong nhiều tháng qua. Và tôi sẽ không từ bỏ chỉ vì trở ngại này”.

Percival Farquhar, ông trùm đường sắt vào thời điểm giao thời của thế kỷ XX, từng nghĩ đến việc xây dựng một hệ thống đường sắt chạy khắp Mỹ Latinh nhưng cuối cùng chỉ dừng ở việc huy động được vốn hơn là thực hiện.

“Điều tôi cảm nhận được khi nghiên cứu lịch sử Brazil là mỗi một bước ngoặt lớn, đều có những doanh nhân đi tiên phong khai phá - những người đi bán một giấc mơ lớn. Nhưng họ đã thất bại trong việc hiện thực hóa giấc mơ đó chỉ vì vay nợ quá nhiều”, Aldo Musacchio, Giáo sư đại học Harvard, nhận xét.

Thực tế cho thấy vấn đề lớn nhất của Batista hiện nay là cơ cấu vốn của Tập đoàn không hợp lý. Đó là có quá nhiều khoản nợ ngắn hạn trong khi các mỏ dầu tiềm năng vẫn còn nằm dưới lòng đất.

Nhiều chuyên gia tin rằng hầu hết các tập đoàn lớn của Brazil đều được quản lý tốt, nhưng Giáo sư Musacchio lại khuyến cáo, với việc khan hiếm vốn trên thị trường, các doanh nghiệp sẽ cần phải chuẩn bị cho xu hướng thoái nợ sắp tới. “Hiện nay, mối quan tâm lớn nhất của tôi là một số công ty đã bành trướng quá xa và đã vay nợ quá nhiều và họ đang lâm nguy”, ông nói.

Liệu Batista có vượt qua được khó khăn và tiếp tục thực hiện giấc mơ dầu mỏ của mình?

Theo NCĐT

Các tin cũ hơn