Theo chân một người chài lưới, chúng tôi không khỏi rùng mình trước cảnh người ta thản nhiên đổ thuốc trừ sâu xuống sông, đầu độc cá, tôm và nguồn nước.

Đủ kiểu bức tử dòng sông

“Trước đây, người dân sống ven sông Đồng Nai từ hồ Trị An đến giáp địa bàn quận 9 (TP.HCM) từng lên án một số người dùng điện để chích tôm, cá.Tuy nhiên, việc dùng điện để đánh bắt cũng chưa nguy hiểm bằng việc người ta đổ hàng lít thuốc trừ sâu cực độc xuống dòng sông này để bắt thủy sản” - anh NVH ở xã Lạc An, huyện Tân Uyên (Bình Dương) nói.

Theo anh H., thời gian đầu họ chỉ đổ thuốc trừ sâu trong những con suối cạn nước để bắt cá, tôm. Khi suối không còn tôm, cá nữa, họ đem cách đánh bắt này ra sông lớn.

Một người đánh cá đang đổ thuốc trừ sâu xuống sông, ngay sát họng lấy nước của Nhà máy nước Thiện Tân. Ảnh: VT

Theo tìm hiểu của chúng tôi, vào thời điểm nước sông rút xuống, những người đánh bắt cá bơi thuyền dọc theo sông tìm luồng nước có tôm, cá. Khi xác định được nơi nhiều tôm, cá sinh sống, họ chỉ việc đổ nguyên chai thuốc trừ sâu xuống sông.

Trong vòng ít phút sau đó, tôm, cá trên đoạn sông sẽ bơi dạt vào bờ, nổi lên mặt nước. Lúc này, họ ung dung bơi thuyền, rọi đèn bắt cá, tôm bằng vợt, bỏ vào ghe.

Gần đây, do tôm, cá dọc bên bờ sông cạn kiệt, họ đánh bắt ra giữa lòng sông. Cùng với việc ra xa bờ, phương pháp mà họ đầu độc sông cũng thay đổi, “cải tiến” để tăng hiệu quả đánh bắt cá, tôm: Thay vì đổ trực tiếp xuống sông, họ đổ thuốc trừ sâu vào bao tải đựng đầy cát rồi thả xuống sông. Khi bao tải “lặn”, thuốc trừ sâu từ trong bao tải ngấm ra nước dưới đáy sông làm các loài thủy sinh trúng độc dạt vào bờ.

“Ngoài việc đổ thuốc vào bao cát, đổ trực tiếp, những người đánh bắt cá, tôm bằng thuốc trừ sâu còn “sáng tạo” thêm nhiều cách khác. Chẳng hạn họ dùng một ống nước, nút một đầu lại, đổ thuốc vào ống rồi thọc sâu xuống sông. Khi ống nước chạm đáy, họ rút nút ống ra và như thế, thuốc từ từ thoát ra đáy sông.

Từ khi thả thuốc, chỉ cần hút xong điếu thuốc thôi thì tôm đã dạt hết vào bờ. Với cách đánh bắt như vậy, tôm cá ở sông Đồng Nai ngày càng khan hiếm vì khi đổ thuốc, họ chỉ vớt được một số ít. Số thủy sinh khác trên khúc sông đó sẽ trúng độc, chết sạch” - anh H. nói.

Nồng nặc mùi thuốc trừ sâu trong gió

Đêm 12/3, theo chân một người dân đánh cá ở xã Lạc An, chúng tôi bơi thuyền dọc sông Đồng Nai đoạn từ cuối làng bè đến Nhà máy nước Thiện Tân (xã Thiện Tân, huyện Vĩnh Cửu, nơi cung cấp nước cho TP Biên Hòa, Đồng Nai) để tận mắt chứng kiến việc đổ thuốc xuống sông.

Đến khoảng 23 giờ, khi thủy triều bắt đầu xuống, đoạn sông này xuất hiện gần chục chiếc thuyền bơi ngược sông đánh cá.

Thuyền bơi ngược chiều gió, chúng tôi ngửi thấy mùi thuốc trừ sâu nồng nặc. Anh NVT (chủ thuyền) nói trong đêm: Khi nào thấy mắt cay cay, mình cứ dạt thuyền vào bờ là sẽ mót (hôi) được tôm, cá của những người đi đổ thuốc.

Đúng như lời anh T., cập ghe vào bờ đoạn qua cầu Thủ Biên, chúng tôi vớt được hơn 10 con tôm bị trúng độc nằm liệt ven bờ mà những người đổ thuốc trừ sâu không vớt hết.

Đáng nói hơn, ngay đoạn sông khu vực Nhà máy nước Thiện Tân, khi ghe chúng tôi cập lại thì hai chiếc ghe khác nổ máy bỏ đi. Tại đây, chúng tôi vớt được hai chai thuốc trừ sâu nhãn nhiệu Sapen Alpha và Fastac đã sử dụng. Bên cạnh đó, nhiều con tôm càng xanh nằm phơi bụng sát bờ.

Ngày 13/3, chúng tôi đã mang nộp hai vỏ chai thuốc trừ sâu vớt được trên sông cho lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai.

Khi nghe chúng tôi phản ảnh nguồn gốc các chai thuốc mà chúng tôi vớt được cùng các hình ảnh người dân đổ thuốc trừ sâu xuống sông, ông Hoàng Văn Thống, Chánh Thanh tra Sở TN&MT, nói: “Ngay trong ngày (13/3), tôi sẽ tham mưu cho lãnh đạo sở thành lập đoàn thanh tra để làm rõ thông tin này.

Một chai thuốc trừ sâu đổ xuống dòng sông sẽ ảnh hưởng đến hàng ngàn mét khối nước sông và tác động xấu đến nhiều thủy sinh khác.Bên cạnh đó, nguồn nước mà người dân Đồng Nai, TP.HCM đang sử dụng sẽ bị ô nhiễm nghiêm trọng vì hành vi này”.

Cũng theo ông Thống, sắp tới sở sẽ yêu cầu các địa phương ven sông tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Nếu phát hiện bất kỳ ai đổ thuốc trừ sâu xuống sông sẽ xử lý nghiêm.