Trong bối cảnh nguồn ngân sách vô cùng khó khăn, áp lực nợ công lớn, trao đổi với PV bên lề kỳ họp ngày 9/11, nhiều đại biểu (ĐB) Quốc hội (QH) rất không đồng tình với việc đua nhau xây trụ sở hoành tráng của các tỉnh, thành phố hiện nay.

Biết phải ăn nói thế nào với dân?

ĐBQH Trần Du Lịch cho rằng, việc xây dựng nhà để ở, nhà cho thuê, xây trụ sở công không phải đầu tư mà là chi tiêu dùng. Đã là chi tiêu dùng thì bắt buộc phải tiết kiệm, không loại trừ trường hợp nào. ĐB Lịch đề nghị QH cần coi đây là một nguyên tắc khi thực hiện phân bổ ngân sách.

Một cách làm mới, phù hợp được ĐB Lịch dẫn dụ ở Đà Nẵng, họ xây trung tâm hành chính trên cơ sở lấy toàn bộ các cơ quan rải rác gom lại, bán quỹ đất đó để “lấy nó nuôi nó” chứ không đụng đến tiền ngân sách (mà thực chất là tiền thuế của dân) xây trụ sở. Rồi một số địa phương khác như Khánh Hòa cũng đang làm theo cách này.

“Nếu dùng tiền ngân sách để xây dựng trụ sở hoành tráng, dù bất kỳ địa phương nào tôi cũng không đồng tình. Trong điều kiện nợ nần thế này, không lý do gì chấp nhận điều đó cả. Nếu chấp nhận điều đó, chúng ta cũng không biết phải ăn nói thế nào với người dân”, ông Lịch nhấn mạnh.

Lý giải về thực trạng trong điều kiện khó khăn nhưng các tỉnh vẫn đua nhau xây trụ sở, ĐB Lịch cho rằng, đây chính là cái “gốc” từ việc phân bổ ngân sách. Để khắc phục tình trạng này phải thay đổi theo hướng hợp nhất ngân sách Trung ương và địa phương thành một loại ngân sách nhà nước.

Khi tính ngân sách phải cân đối thu trước, chi sau thành một tỷ lệ. Đồng thời phải quy định chia ngân sách cho địa phương này bao nhiêu, địa phương kia bao nhiêu? Trong trường hợp còn thiếu, QH sẽ xem xét từng trường hợp một, nếu nơi nào “vung tay quá trán” sẽ không bổ sung nữa.

“Nếu theo hướng đó thì làm gì còn cơ chế “xin - cho”. Còn nếu cứ làm ngân sách theo kiểu hiện nay thì không bao giờ khắc phục được, cũng không biết cắt ai, cho ai. QH phải cấm ít nhất 5 năm tới không được dùng thuế, phí xây trụ sở để tập trung giải quyết bài toán nợ”, ĐB Lịch đề nghị.

Khu đô thị và trung tâm hành chính dự kiến của Hải Phòng.

“Vi-na-xin” không đáng sợ bằng…“vi-na-cho”

Cùng trao đổi với PV về đề xuất xây trụ sở 10 nghìn tỷ đồng ở Hải Phòng, ĐBQH Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho rằng, đây là một công trình đầu tư lớn, cần đi theo mô hình của một số địa phương đã làm trước đây, như Bình Dương, Lâm Đồng, Đà Nẵng... Ông Quốc cũng đề nghị Chính phủ tổng kết mô hình này, xem có phát huy được hiệu quả không rồi hãy tính làm. Bên cạnh đó cũng cần làm rõ, xem phương thức tạo vốn như thế nào và quy mô cần phải như thế nào cho vừa phải?

“Xây dựng các công trình này cũng giống như chi tiêu trong gia đình, phải tính xem khả năng, nhu cầu đến đâu để cân nhắc. Quan điểm của tôi vẫn là phải tổng kết, từ đó mới có thể nói nên làm hay không và nên đầu tư ở mức nào, nếu cứ nói là nhu cầu thì rất vô cùng. Ngoài ra cũng cần phải xem, trong lúc đang thiếu vốn thế này đã nên triển khai các công trình này chưa? Cái quan trọng nhất trong điều hành của nhà nước là phải “liệu cơm gắp mắm”, ĐB Dương Trung Quốc nói và đề nghị cần tính toán kỹ càng, thận trọng, nếu không sẽ thành “dịch” trong lúc nợ công cao. Đồng thời ông nhắc lại quan điểm của mình trước đây: “Vi-na-xin” không đáng sợ bằng…“vi-na-cho”.

“Tâm lý chơi trội, hay “con gà tức nhau tiếng gáy” chỉ là một phần, cái quan trọng là công tác quản lý của chúng ta còn để dẫn đến việc mỗi dự án là cơ hội để thất thoát, lợi ích nhóm cho ai đó. Nói đến trụ sở, chúng ta phải nhìn về lâu dài. Những trụ sở quá lớn, người ta mới nhìn tiền đầu tư để xây, nhưng chi phí vận hành nhà đó mới thực sự khủng khiếp”, ĐB Quốc nhấn mạnh.

Cần có ai đó “đạp phanh” ngân sách

Về chi tiêu công, theo ĐB Lê Nam (Thanh Hóa), hiện chúng ta vẫn đang đi theo con đường cũ: Những con tàu, cỗ xe tiêu pha ngân sách chạy theo cách thức cũ mà chưa có sự điều chỉnh. Cần có ai đó đạp phanh, phanh như thế nào để không gây tai nạn, phanh như thế nào là hợp lý và như thế nào để đạt mục tiêu đặt ra? Đã đến lúc phải có quyết định, giải pháp cụ thể. Nói thì thống nhất cao rồi nhưng còn làm thế nào? Câu trả lời thuộc về Chính phủ.

ĐB Nam cho rằng, việc xây dựng trung tâm hành chính, đặc biệt trong yêu cầu cải cách hành chính hiện nay là cần thiết, nhưng cần xem lại cụ thể. Thứ nhất, hệ thống công sở mà chúng ta đầu tư xây dựng mấy chục năm qua còn dùng được không? Vì có nơi khi xây dựng trung tâm hành chính xong lại để không. Lúc làm đề án thì địa phương nói bán trụ sở cũ đi để lấy tiền xây mới, nhưng rồi lại không bán được, gây lãng phí lớn.

Thứ hai, việc xây dựng làm sao phải bảo đảm thống nhất. “Tôi thấy hình như chưa có quy định xây trung tâm hành chính phải như thế nào? Đó là khoảng trống cần được quy định, thống nhất, không để mỗi nơi xây với số lượng tiền bạc, kiến trúc khác nhau. Việc chi tiêu cho cơ quan quyền lực phải theo quy định chung, nếu không thì có tỉnh chỉ xây trụ sở với vài trăm tỷ, nhưng ngược lại có tỉnh phải cần mấy nghìn tỷ cũng không xong”, ĐB Nam nói.

Tiết kiệm trong mọi lĩnh vực

Trao đổi với PV bên lề kỳ họp QH, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh cho rằng, việc đổi trụ sở cũ trên cơ sở bán đấu giá, mặc dù nguồn vẫn là của nhà nước, nhưng yếu tố hiệu quả phải được tính toán cụ thể. Song tinh thần chung là phải tiết kiệm ở tất cả các mặt chứ không chỉ riêng xây dựng trụ sở. Việc này phải dựa trên cơ sở tùy thuộc vào từng địa phương cân đối nguồn vốn ngân sách thế nào.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng, nhiều nơi người ta thậm chí còn lo các vấn đề khác cho dân trước, song rồi mới tính làm trụ sở. Điển hình như Bình Dương, họ tập trung đầu tư cho vùng nông thôn, rồi trường học, bệnh viện trước sau đó mới quay lại làm đô thị. Làm như vậy là rất tốt và rất đáng hoan nghênh. Tương tự ở Đà Nẵng và một số tỉnh thành khác cũng theo hướng như vậy.

Theo quy định thì tất cả các dự án nói chung, dù quyết định gì thì quyết định nhưng phải cân đối được về nguồn vốn, không có chuyện địa phương quyết định rồi để trung ương đầu tư. Càng không có chuyện ngân sách của địa phương lẽ ra phải nộp về Trung ương mà giữ lại để làm những việc như xây dựng trụ sở được.

Phó Thủ tướng cũng cho biết, trong các phiên họp Thường trực Chính phủ cũng có nhắc đến việc xây dựng trụ sở của các địa phương và đưa ra yêu cầu quy hoạch. Trước mắt, Chính phủ đang chỉ đạo tập trung nguồn vốn để kêu gọi đầu tư, thậm chí Chính phủ còn đề xuất phương án mạnh mẽ hơn là phải thanh toán xong nợ cũ mới bố trí cho dự án mới.

Theo Tiền Phong