"Quả bom nước" treo lơ lửng

Thực ra không phải đến tận bây giờ mà nhiều năm qua người dân ĐBSCL đã phải sống chung với thủy điện. Nếu trước đây, nước từ thượng nguồn sông Mê Kông đổ về khiến mực nước vùng ĐBSCL dâng cao gọi là mùa nước nổi. Tuy nhiên, do nước dâng cao từ từ nên người dân cũng dần thích nghi. Nay sự hiền hòa vốn có đã không còn còn do cộng hưởng từ việc xả nước hoặc vỡ đập từ thủy điện .

Người dân Lào đang gánh chịu hậu quả vỡ đập

"Chọn" cách sống chung với thủy điện

Nếu người dân ĐBSCL sống chung với những thủy điện từ bên ngoài biên giới thì người dân miền Trung và Bắc đã và đang sống chung với các thủy điện bên trong.

Vào mùa khô bà con Tây nguyên muốn tổ chức lễ hội đua voi, một lễ hội văn hóa truyền thống vẫnphải xin thủy điện xả nước và không ít lần gặp khó khăn. Còn vào mùa mưa bão nhiều, các đập thủy điện đua nhau xả nước khiến lũ chồng lũ, gây ảnh hưởng tới mùa màng, cuộc sống, sinh hoạt. Những câu chuyện như vậy diễn ra thường xuyên.

Mùa mưa lũ năm nay chỉ mới bắt đầu nhưng nhiều ngày qua, người dân thủ đô và nhiều địa phương ở các tỉnh phía Bắc cũng đang phải vật lộn với lũ, sạt lở đất. Nguyên nhân không phải chỉ riêng tại… trời mưa. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam có tới 1.200/6.648 đập, hồ chứa nước đang trong tình trạng hư hỏng. Trong số các hồ, đập lớn có 422/702 hồ không đủ năng lực xả lũ theo tiêu chuẩn hiện hành. Một số thủy điện đã và đang xả lũ để bảo vệ an toàn hồ đập.

Nhiều người tận dụng lũ về vùng ven thủ đô để... tắm, chụp ảnh. Một số phóng sự quay cảnh không ít người thích thú khi thấy "hồ nước mênh mông" nhưng ngược lại là cảnh người dân phải lội nước đưa tang, các em nhỏ trèo cây hay leo trên nóc nhà, ô nhiễm môi trường... Sau các cơn lũ dài ngày, đường sá, xe cộ, nhà cửa, cơ sở hạ tầng xuống cấp. Xã hội tốn một nguồn kinh phí lớn để sửa chữa, duy tu, bảo vệ, nâng cấp, phòng chống nguy cơ dịch bệnh…

Thủy điện mang điện phục vụ cho cuộc sống hằng ngày, đó là giá trị không thể phủ nhận. Tuy nhiên, thủy điện tràn lan, có địa phương gánh đến vài chục dự án thủy điện, như Nghệ An có tới 32 dự án là quá nhiều. Chưa kể, cách vận hành thủy điện là vấn đề gây tranh cãi lâu nay. Thực tế, rất hiếm dự án thủy điện làm tốt vai trò điều tiết nước và cắt lũ bên cạnh việc phát điện như mục tiêu ban đầu khi lập dự án.

Sự cố vỡ đập thủy điện ở Lào chính là lời cảnh báo nghiêm khắc để chúng ta đưa ra lựa chọn, tính toán sống chung với thủy điện khôn ngoan và an toàn nhất. Trong đó, cốt yếu vẫn phải dựa vào tự nhiên thay vì khai thác triệt để tự nhiên như cách làm của nhiều thủy điện hiện nay.

Theo Thanh Niên